Cinsi infeksiyalar təkcə kəskin iltihab formasında özünü büruzə vermir. Bəzi törədicilər üçün uzun müddət daşıyıcılıq xarakterdi. Bu zaman dəri reaksiyalarına həmişə lazımi diqqət verilmir. Vulvanın böyük olmayan itiuclu kondilomalarını əksər qadınlar bilməməzlikdən təhlükəsiz hesab edir. Amma, bu patologiya ciddi fəsadlar verə bilər.

Xəstəliyin səbəbi

Kondilomaların səbəbi insanın papilloma virusudur (İPV). Bu törədicinin 100-dən çox növü aşkar olunub, onlardan 13-ü böyük ehtimalla xərçəng törədir. Tiplərin əksəriyyəti dəri formasıdır, anogenital nahiyədə bu törədicilərin bəzi tipləri aşkar edilir.

Onları şərti olaraq iki qrupa bölürlər:

1. Yüksək onkogen riski olanlar. Onlar uşaqlıq boynu, vulva, uşaqlıq yolu, anal nahiyə, kişilərdə isə – cinsi orqanın başının invaziv xərçəngini törədir. Bunlar 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 52, 58, 59, 67 tipləridir. 16 və 18-ci tiplər uşaqlıq boynu xərçənginin 70%-ini törədir.
2. Aşağı onkogen riskli viruslar uşaqlıq boynunun itiuclu kondilomasını və xoşxassəli törəmələrini törədir.

Vulva və vaginanın itiuclu kondilomasını İPV-nin dəqiq 6 və 11-ci tipləri törədir.

Virusun ötürülməsi üç üsulla mümkündür:

• cinsi;
• kontakt-məişət;
• vertikal.

Cinsi ötürülmə yolu birinci yeri tutur. Yoluxma piki insanların seksual aktivliyi dövrünə düşür, əsas da cinsi partnyorlar tez-tez dəyişildikdə. Prezervativin istifadəsi həmişə yoluxmanın qarşısını almır, 30% halda virusun ötürülməsi baş verir. Seksual kontaktın tipi əhəmiyyət daşımır: yoluxma genital, oral və manual-genital yolla baş verir.

Məişətdə virusun ötürülməsi ümumi dəsmaldan, gigiyena əşyalarından istifadə etdikdə baş verir. Lakin bu yol yaxşı öyrənilməyib.

Doğuş zamanı itiuclu kondiloması olan ana uşağı yoluxdura bilər. Uşaqlarda İPV residivləşən respirator papillomatozun səbəbi ola bilər, hansı ki, 100% halda əlilliyə gətirib çıxarır.

Xəstəliyin inkişaf mexanizmi

İnkubasion dövr orta hesabla 3 həftə çəkir. Normal immun cavab olduqda, yoluxduqdan sonra törədicinin bölünməsi dayanır, hətta tam sağalma da baş verə bilər. Digər hallarda virus uzun müddət orqanizmdə qala bilər. O, anorektal nahiyənin epitel hüceyrələrində yaşayır. Mikrotravmalar, qaşınmalar, yerli və ümumi immunitetin zəifləməsi onun aktivləşməsinə səbəb olur.

Strinq tipli alt paltarlarının geyinilməsi aralıq nahiyəsinin daimi qıcıqlanması ilə müşayiət olunur. Sintetik materialdan hazırlanmış paltarlar və şəxsi gigiyena qaydalarına lazımi dərəcədə əməl etməmək şəraityaradıcı amil rolunu oynayır. Bundan başqa, stress, soyuqdəymə və ikincili infeksiyalar immunitetin zəifləməsinə gətirir.

Virusla zədələnmiş hüceyrələr aktiv bölünərək dəridə tipik düyünlər yaradır. Böyümə xarakterinə görə kondilomalar iki tipə bölünür:

1. Epitelin üstündən böyüyən ekzofit tip – papilyar, papulayabənzər və itiuclu olur.
2. Toxumaların dərinliyinə inkişaf edən – endofitlər.

İnfeksion prosesin gedişi aşağıdakı kimi ola bilər:

• manifest forma – vulva və anorektal nahiyədə kondilomaların əmələ gəlməsilə xarakterizə olunur;
• subklinik forma – adi gözlə görünmür, yalnız kolposkopiya zamanı böyüdücülərin altında görmək olar;
• latent forma – infeksiyalaşmış qadında əlamətlər olmur.

Kondilomalar tək-tək yerləşmiş epitel törəmələridir. Ağır hallarda onlar yayılır və hətta darağabənzər iri konqlomeratlar yarada bilər.

Hamiləlik zamanı hormonal dəyişikliklər, immunitetin zəifləməsi kondilomaların əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər.

Kliniki əlamətləri

Xəstəliyin latent və subklinik formaları aydın əlamətlər olmadan keçir. Manifest formada vulvanın, vaginanın selikli qişalarında, cinsiyyət dodaqlarında, anal dəliyin ətrafında böyük olmayan məməciyəbənzər törəmələr əmələ gəlir. Cinsi əlaqə zamanı kondilomalar zədələnərək ağrı və qanaxma verir.

Bəzi hallarda qaşınma və göynəmə müşahidə olunur. Seroz ifrazat ola bilər. İkincili infeksiya düşdükdən sonra axıntı irinli və iyli olur.

Hamilələrdə kondilomanın simptomları digər qadınlardakından fərqlənmir. Bəzən hormonal amillərin təsiri altında, immunitetin zəifləməsi səbəbindən onların ölçüsü böyüyür, bir-birilə birləşərək gül kələminə bənzər konqlomerat əmələ gətirir.

Fəsadları

Kondilomaların fəsadlarına onların zədələnməsi və iltihabı aiddir. Hamiləlik dövründə də bəzi fəsadların olması mümkündür. İri kondilomalar qanaya bilər. Uşaqlıq yolunda yerləşdikdə onun divarlarının elastikliyini azaldaraq, uşağın doğuş yollarından keçməsinə problem yaradır.

İPV-nin uşağa keçmə təhlükəsi yüksəkdir. Virusun qeyri-onkogen formaları qırtlağın papillomatozunu törədə bilər. Bu, xoşxassəli şiş törəməsi olub, residivləşməyə meyllidir. İri düyünlər səsin xırıldamasına və ya tam kəsilməsilə nəticələnir. Ağır fəsad – tənəffüs yollarının daralmasıdır. Papillomatozun inkişaf riski beş yaşa qədər qalır.

Amma, mayalanma prosesinə vulvanın kondiloması təsir etmir. Həmçinin onun erkən doğuş və açılışlarla əlaqəsi sübut olunmamışdır.

Törədici necə aşkarlanır?

Kondilomatozun diaqnostikası bir neçə mərhələni əhatə edir:

1. Ginekoloqun baxışı. Kresloda güzgülərlə ginekoloji baxış və iki əlli müayinə aparılır. Anus, vulva və vaginada vizual olaraq solğun-çəhrayı rəngli kiçik törəmələr görsənir. Onlara toxunduqda adətən ağrı olmur.
2. Kolposkopiya – uşaqlıq boynuna xüsusi böyüdücü cihazla baxmaqdır. Kolposkop uşaqlıq boynu epitelində müxtəlif dəyişiklikləri, şişönü xəstəlikləri aşkarlamağa imkan verir. Onu menstrual tsiklin istənilən fazasında aparmaq olar, amma, ən yaxşısı 5-7-ci günlərdi. Müayinə zamanı uşaqlıq boynunun səthi trixlorsirkə turşusu ilə işlənilir. Onun vasitəsilə adi gözlə görünməyən kondilomatoz ocağı görmək olur, hansı ki, solğun rəng alır. Dəyişiklik aşkarlandıqda patoloji ocaqdan biopsiya götürmək lazımdır.
3. Onkositologiyaya yaxma xüsusi fırça ilə uşaqlıq boynundan götürülür və əşya şüşəsinə yaxılıb laboratoriyaya mikroskopik müayinə üçün göndərilir. Atipik hüceyrələrin aşkar olunması şişönü vəziyyəti, displaziya dərəcəsini və sonrakı müalicə taktikasını təyin etməyə imkan verir.
4. Biopsiya toxumaların şübhəli hissələrindən götürülür. Alınmış materialın histoloji müayinəsi atipik hüceyrələrin aşkarlanmasına yönəlib.
5. PZR-diaqnostika virus DNT-sini yaxmada, qan və dölyanı mayedə aşkarlayır. Çox vaxt onkogen virusların diaqnostikasında istifadə edilir. DNT-nin aşkar olunması törədicinin olmasından xəbər verir.
6. İPV-yə qarşı antitelləri təyin etmək üçün seroloji reaksiyalar. Müayinə üçün pasientin qanı lazımdır. Metod erkən diaqnostika üçün yararlıdır, çünki, antitellər xəstəliyin simptomlarından çox əvvəl yaranır. Aşkar olunan immunoqlobulinlərin sinfinə görə xəstəliyin mərhələsini – ilkin yoluxma, remissiya və ya residivi təyin etmək olar. Amma, belə testlər törədicinin konsentrasiyasını, onun tipini və onkogenliyini təyin etməyə imkan vermir.
7. Digene-test nisbətən müasir müayinə üsuludur. Ondan ötrü uşaqlıq yolu və uretradan qaşınma götürülür. Müayinə nəticələrinə görə virusun konsentrasiyası, onun tipi barədə nəticə çıxartmaq olar. Əgər virus tapılmazsa, demək qadın sağlamdır. Virus DNT-si 3 Lg-dən az olduqda, hesab edilir ki, virusun izi var. 3-dən 5 Lg-yə qədər klinik əhəmiyyətli göstərici, 5 Lg-dən yuxarı – çox yüksək konsentrasiyadır.

Müayinəyə hazırlıq

Yalançı və təhrif olunmuş nəticə almamaq üçün, müayinəni düzgün aparmaq lazımdır. Bütün antibiotikləri, virusəleyhinə preparatları 3 gün qabaqdan kəsməli, spermisid və antibakterial gigiyenik vasitələr istifadə edilməməlidir. Material menstruasiya vaxtı və ondan sonra 2 gün ərzində götürülmür. Analizdən qabaq 2 saat ərzində sidiyə getməməli, analiz verilən gün yuyunmamalı. Cinsi kontaktları 1-2 sutka qabaqdan dayandırmalı.

Əgər İPV-yə görə qan analizi götürmək lazımdırsa, bunu səhər tezdən edirlər. Alkoqol və yağlı qidadan müayinədən qabaq imtina edilməlidir. Onlar qanın keyfiyyətinə və analizin nəticələrinə təsir göstərə bilər.

Nəticəni həkim yozmalıdır. Özbaşına şərh səhv ola bilər.

Diferensial diaqnostika

İtiuclu kondilomanın əlamətlərini başlanğıc dövrdə aşağıdakı xəstəliklərlə dəyişik salmaq olar:

• qasıq və cinsiyyət dodaqlarının kontagioz molyusku;
• piodermiya;
• mirvariyə bənzər papula;
• ikincili sifilis.

Müalicə üsulları

Kondilomanın müalicəsi üç istiqamətdə aparılır:

1. Patoloji düyünlərin götürülməsi.
2. Virusdan qurtulma.
3. İmmunitetin möhkəmləndirilməsi.

Bəzən 30 yaşına qədər özbaşına sağalma mümkündür. Amma, ona etibar etmək olmaz, yalnız kompleks müalicə virusdan tam qurtulmağa imkan verir və residivlərin qarşısını alır.

Vulvanın kondilomalarını bir neçə üsulla ləğv edirlər.

Kriodestruksiya

Tək-tək və kiçik düyünlərdə effektivdir. Ona ağrısızlaşdırma tələb olunmur. Maye azotdan istifadə edilir, hansı ki, temperaturu -196° olur. Belə soyudulma toxumalarda nekroz verir, patoloji törəmə qopub düşür, yerində qaysaq qalır, hansı ki, tədricən sağalır.

Lazeroterapiya

Kondilomalardan bir seansla qurtulmağa imkan verir. Metod toxumalara lazer şüaları ilə təsirə əsaslanır, hansı ki, nəticədə patoloji toxumalar buxarlanır. Bu zaman qanaxma olmur, incə çapıq yaranır. Bu üsul bütün onkoloji xəstəliklərdə, manipulyasiya nahiyəsindəki iltihabi proseslərdə, ümumi zəiflikdə, qızdırma və herpesdə əksgöstərişdir. Lazeroterapiya yerli keyitmə altında aparılır. Ondan sonra hamamda çimmək, krem və məlhəm qoymaq, günəşin altında olmaq, dənizdə çimmək olmaz. Yara furasilinlə işlənilir.

Yerli nekrotik vasitələrin istifadəsi

Dəri törəmələrini kimyəvi üsulla yandırırlar. Bu məqsədlə solkoderm preparatı tətbiq edilir. Onun tərkibinə sirkə, südturşusu, oksalat və nitrat turşuları daxildir. Uşaqlıq yolu və boynunu işləmək üçün onun analoqu – Solkovagin tətbiq edilir. Məhlulu dəriyə düşməmək üçün xüsusi applikatorla kondilomalara sürtürlər. Böyük yanıqdan qaçmaq üçün, sağlam toxumalara uşaq kremi çəkirlər. Yüngül hallarda bir dəfə sürtmək kifayət edir. Məhlulun təsiri altında ocaqlar avazıyır, sonra boz-çirkli rəng alır. Ertəsi gün onların yerində qəhvəyi qaysaq əmələ gəlir.

Vulva kondilomalarını özbaşına yandırmaq çox təhlükəlidir. Bu işi mama-ginekoloq ginekoloji kresloda etməlidir. O, uşaqlıq yolundakı düyünləri də yandıra bilir. Əgər düyünlər çox və böyük ölçüdədirsə, bir dəfəyə 4-5 dənədən çox yandırmaq olmaz. Təkrar manipulyasiya 1-2 həftədən sonra aparılır.

Cərrahi üsulla çıxarılma

Kondilomaları skalpel və ya elektrokoaqulyatorla ləğv etmək olar. Belə üsulları böyük kondilomalarda, digər üsullar effekt vermədikdə istifadə edirlər. Əməliyyat yerli keyitmə altında aparılır. Elektrokoaqulyator cərrahi alət olub, həm toxumaları kəsir, həm də damarların ağzını bağlayaraq qanaxmanın qarşısını alır. Böyük kondilomalar çıxarıldıqdan sonra yerini tikmək lazım gələ bilər.

Lakin, təkcə cərrahi üsulların tətbiqi düzgün deyil, çünki, törədici orqanizmdə qaldığı üçün, residivlər (təkrar əmələgəlmə) olur. Buna görə də, kondilomalar çıxarıldıqdan sonra, müalicə virusəleyhinə preparatlarla davam etdirilir. Bu məqsədlə, müxtəlif formalı preparatlar – yerli krem və məlhəmlər, daxilə qəbul edilən tabletlər və inyeksiyalar istifadə edilir.

Həkim hər bir konkret halda pasientə ən uyğun gələn dərman vasitəsi seçir. Qəbul kursu fərdi seçilir. Bu məqsədlə ən çox aşağıdakı dərmanlardan istifadə edilir:

• İzoprinozin;
• Panavir;
• Epigen intim;
• Allokin-alfa.

İmmun pozğunluqların da korreksiyasını həkim aparır, çünki, immunostimulyatorların özbaşına qəbulu immuniteti ciddi şəkildə poza bilər. Vaginal şamlar şəklində təyin olunan interferon preparatları daha effektivdir. Onlar yerli və sistem təsir göstərir. Bu məqsədlə Sikloferon məlhəmi, Viferon, Polioksidonium şamı, Likopid tabletləri kimi preparatlar tətbiq olunur.

Hamilələrin müalicəsi dinamik müşahidə nəzərdə tutur. Kondilomalar çıxarılmır. Cərrahi müalicə yalnız böyük törəmələrdə tətbiq edilir, hansı ki, doğuş prosesinə mane ola bilər. Virusəleyhinə və immunokorreksiyaedici terapiya yalnız doğuşdan sonra aparılır.

Kondilomanın qarşısının alınması

İPV-yə qarşı spesifik profilaktika yalnız virusun onkogen 16 və 18-ci tiplərinə qarşı aparıla bilər. Virusun kondiloma törədən 6 və 11-ci tiplərinə qarşı vaksin yoxdur. Buna görə də, infeksiyalaşmanın qarşısını almaq üçün, cinsi partnyor tək olmalı, təsadüfi əlaqələrdən qaçmalı və əlaqə zamanı prezervativ istifadə edilməlidir. Sağlam həyat tərzi və düzgün qidalanma ümumi gücləndirici təsir göstərir və xəstəliyin manifest formaya keçməsinin qarşısını alır.

Videomaterial

Papillomavirus infeksiyası və genital kondiloma haqqında youtube kanalımızda yerləşdirilmiş videomateriala baxa bilərsiniz.