Qadınların əksəriyyəti hamiləlik zamanı ginekoloqun qəbuluna ilk dəfə gedərkən həyəcan və narahatçılıq keçirirlər, hətta onları nə gözlədiyini bilmədikləri üçün tez-tez təxirə də salırlar. İlk qəbul necə keçir və əvvəlcədən necə hazırlaşmaq lazımdır ki hər şey problemsiz keçsin?

Sorğu

İlk dəfə ginekoloqun qəbulunda həkim hamilənin fərdi kartını açır və ora bütün hamiləlik dövründə gələcək ananın və uşağın sağlamlıqları haqqında məlumatları yazır.

Əvvəlcə həkim pasientdən keçirdiyi xəstəliklər, cərrahi əməliyyatlar, travmalar, zərərli vərdişlər, iş və yaşayış şəraiti haqda məlumatlar toplayır ki, onların hamiləliyin gedişinə təsirini qiymətləndirsin. Gələcək anada digər orqanların xroniki xəstəliklərinin olması digər mütəxəssislərdə ciddi müşahidəyə ehtiyac yaradır.

Daha sonra həkim ginekoloji anamnez toplayır. Menstruasiyanın xarakterini aydınlaşdırır. Siklin pozğnluqları yumurtalıqların funksional çatmazlığı ilə əlaqədar olarsa hamiləlik vaxtı xüsusi preparatların qəbuluna ehtiyac yaradır. Həkim gələcək anadan cinsi həyata başlama yaşını, keçirdiyi ginekoloji xəstəliklər barədə mütləq soruşur. Sonra əvvəlki hamiləliklərinin gedişi və nəticəsi barədə öyrənir. Əgər hamiləlik doğuşla başa çatmışsa, həkim uşaq barədə, doğuşun növü (təbii yoxsa keysəriyyə əməliyyatı ilə), zahılıq dövründə ağırlaşmaların olması barədə məlumat toplayır.

İlk qəbulda həkim atanın sağlamlığı barədə də sorğu aparır: onun yaşı, xroniki və irsi xəstəlikləri, peşə zərərləri, qan qrupu və rezus-faktorunu öyrənir. Eyni zamanda digər yaxın qohumlar barədə də məlumat toplanır, əsasən də ağır xronik və irsi xastəliklər nəzərə alınır. Bu məlumatlar hamiləliyin müşahidəsi zamanı və gələcək ağırlaşmaların proqnozlaşdırılması üçün istifadə olunur.

Lazımi ölçmələr

İlk dəfə qəbulda ginekoloq sorğudan sonra gələcək ananın boyunu və çəkisini ölçür. Sonra bədənin çəki indeksini təyin edərək hamiləlik vaxtı çəkinin artımı öyrənilir. Bu göstəricinin dinamikasının böyük əhəmiyyəti var, çünki bəzi ağırlaşmalarda (toksikozlar) çəki normadan (10-12 kg) çox artır. 

İlk qəbulda mütləq çanağın ölçüləri təyin olunur. Bu məlumatlara əsasən hamiləliyin təbii yolla başa çatdırılmasının mümkünlüyü proqnozlaşdırılır. Beləki, gələcək anada dar çanaq və ya çanaq sümüklərində deformasiyanın olması keysəriyyə əməliyyatına göstəriş ola bilər.

Metrə lentinin köməyilə mama-ginekoloq hamilənin qarınının dairəvi ölçüsünü təyin edir. Əgər hamilə 12 həftədən sonra qeydiyyata durursa, həkim həmçinin uşaqlığın dibinin hündürlüyünü ölçür. Bu göstəricilərə əsasən dinamikada dölün inkişaf pozğunluqları, dölyanı mayenin azlığı və ya çoxluğu aşkar olunur, doğuşdan bilavasitə qabaq isə gələcək uşağın təxmini çəkisi bilinir.

İlk və hər qəbulda hamilənin qan təzyiqi ölçülür. Təzyiqin düşməsi adətən birinci trimestrdə baş verir və hərmonal dəyişikliklərlə bağlıdır, qalxması isə hipertoniya xəstəliyi ilə əlaqədar olur və əlavə müayinə, lazım gələrsə isə müalicə tələb edir. Təzyiqin ikinci və üçüncü trimestrlərdə qalxması hestoz (toksikoz) əlamətidir.

Ginekoloji baxış

Sonra həkim mütləq hamilənin süd vəzlilərini müayinə edir, onların inkişafını, gilələrin vəziyyətini, ifrazatın olmağını qiymətləndirir, patoloji törəmələri aşkarlamaq üçün onları əlləyir.

Növbəti mərhələ - ginekoloji kresloda baxışdır. Gələcək anaların əksəriyyəti bu proseduradan qorxurlar, beləki, onlar hesab edirlər ki, bu hamiləliyi poza bilər. Lakin bu qorxular əsassızdır. Həkim həmişə qadını ehtiyyatla müayinə edir və heç vaxt uşağa zərər yetirməz. Həkimin qəbuluna gəlməzdən qabaq pasient sidik kisəsini boşaltmalıdır, çünki o dolu olarkən müayinə çətinləşir.

Əvvəlcə həkim xarici cinsiyyət orqanlarına baxır. Sonra aralığın vaziyyəti, çapıqların olması yoxlanılır, kandilomalar və digər səpgilər axtarılır. Mütləq olaraq arxa keçəcək, babasil düyünləri qiymətləndirilir. Bundan sonra ginekoloji güzgü ilə uşaqlıq yoluna və boynuna baxılır. Bu zaman uşaqlıq boynu xəstəlikləri (eroziya, polip) axtarılır. Xüsusi instrumentlərin köməyilə yaxma götürülür.

Sonra bimanual müayinə aparılır. Mütləq uşaqlıq boynunun vəziyyəti qiymətləndirilir. Hamiləliyin pozulma təhlükəsində uşaqlıq boynu yumşalır, qısalır, servikal kanl açılır. Bu zaman hamiləliyin saxlanması üçün müalicə aparılmalıdır.

Daha sonra uşaqlıq yoxlanılır. 5-ci həftədən başlayaraq uşaqlığin ölçüləri böyüyür, forması şara bənzəyir. Hamiləliyin xarakter əlaməti uşaqlığın konsistensiyasının bərkiməsidir.

Sonda uşaqlıq boruları və yumurtalıqlıarın vəziyyəti qiymətləndirilir. Bu mərhələdə yumurtalıq kistaları tapıla bilər. Erkən dövrlərdə böyümüş artımları aşkarlandıqda uşaqlıqdan kənar hamiləliklər inkar olunmalıdır.

Hamiləlik müddətinin və təxmini doğuş tarixinin təyini

Son mərhələdə mama-ginekoloq hamiləlik müddətinin və təxmini doğuş tarixinin təyini edir. Hamiləlik müddəti hamilənin sonuncu aybaşısının birinci günündən hesablanır. Təxmini doğuş tarixi xüsusi formulla hesablanır: sonuncu aybaşının birinci günündən 3 ay çıxıb üstünə 7 gün əlavə olunur.

İlkin analizlər və müayinələr

İlk dəfə qəbulda hamilə aşağıdakı analizləri verməlidir:

• Qanın ümumi analizi hemoqlobin və eritrositlərin (anemiya ola bilər), leykositlərin (infeksion və iltihabi proseslər), trombositlərin (laxtalanma problemləri) miqdarı təyin olunur.
• Qanın biokimyəvi analizi zamanı şəkərin, bilirubinin, zülalın, xolesterinin və s. miqdarı təyin olunur. Bu göstəricilər digər orqanların fəaliyyəti barədə məlumat verir.
• Qan qrupu və rezus-faktorun təyini. Doğuş zamanı qan köçürmə lazım ola bildiy üçün bu göstəriciləri bilmək çox vacibdir. Əgər gələcək anada rezus-mənfi qandırsa, hamiləlik zamanı qanda mütləq antitellərin titri təyin olunmalıdır, hansıki, qalxması ana və döl orqanizmində rezus-konfliktin olması deməkdir, bu da öz növbəsində təcili tədbirlər görülməsini tələb edir.
• QİDS (AİDS, SPİD), hepatit B və C, sifilisin təyini. İİV-infeksiya aşkarlandıqda hamilə qadına virus əleyhinə müalicə yazılırki uşağın yoluxma riski azalsın. Sifilislə yoluxma aşkarlanarsa müvafiq müalicə tələb oluna bilər. Əgər hamilədə hepatit B və C aşkarlanarsa mütləq xəstəliyin proqressivlik dərəcəsi təyin olunurki, bu da hamiəliyin təqibi taktikasında əhəmiyyəti var.l
• Sidiyin ümumi analizi böyrəklərin fəaliyyətini qiymətləndirməyə kömək edir, beləki hamiləlik vaxtı onların yükü artır.

Bundan başqa, hamilə digər mütəxəssislərə (okulist, otorinolarinqoloq, stomatoloq, terapevt) də göndərilir.

İlk qəbulda mama-ginekoloq hamiləyə mütləq həyat tərzi, qidalanmaya dair məsləhətlər verir, lazım gələrsə dərman preparatları təyin edir.

İlk qəbul zamanı alınan informasiyalara və həmçinin aparılan müayinələrin nəticələrinə əsasən həkim pasientin sağlamlıq vəziyyətini qiymətləndirir, risk faktorlarını aşkarlayır, onların hamiləliyin gedişinə təsirini proqnozlaşdırır. Bu da gələcək ananın və onun uşağının sağlamlığı üçün çox vacibdir.

Qəbula getməzdən qabaq nəyi nəzərə almalı

İlk dəfə mama-ginekoloqun qəbuluna getməzdən əvvəl həkimə vermək istədiyiniz sualları dəqiqləşdirin. Yaxşı olarki, onları yazasınız. Əgər sizin şikiyatləriniz varsa, dərhal həkimə xəbər verin. Özünüzlə şəxsiyyəti təsdiq edən sənədlər, varsa sığorta polisi, dəsmal götürün. Yaxşı olar ki, sağlamlıq kartı gətirəsiniz. Gələcək ana əvvəlcədən yaxın qohumlarında irsi xəstəliklərin olmasını mümkün qədər araşdırmalı, sonuncu menstruasiyanın lik gününü yadına salmalıdır.