Müasir dövrdə mamalığın kifayət qədər yüksək inkişaf səviyyəsinə baxmayaraq, əkiz hamiləliyi olan qadınlar yüksək risk qrupuna daxildir. Çoxdöllü hamiləliyin aparılması və bilavasitə doğuşu adi birdöllü hamiləlikdən fərqlənir, tibb personalından təcrübə və dərin bilik tələb edir.

Problemin aktuallığı

Çoxdöllü hamiləliyin özəllikləri onun mamalıq və xüsusən perinatal dövr üçün (hamiləliyin 22-ci həftəsindən zahılıq dövrünün 28-ci həftəsinə qədər olan müddət) aktuallığını təyin edir. Bunlara hamiləlik fəsadlarının tez-tez rast gəlinməsi, yarımçıq və erkən doğuş riskinin yüksək olması, fetoplasentar çatmamazlığın ağır forması, dölün hipotrofiya və hipoksiyası, anadangəlmə inkişaf qüsurları aiddir.

Əkiz hamiləlikdə perinatal ölüm göstəricisi adi hamiləlikdən çox olub — 10% təşkil edir və əsasən döllərin çəkisindən asılıdır. İnkişaf qüsurları 2 dəfə çox qeyd olunur, bətndaxili ölüm 3-4 dəfə yuxarıdır və son 30 ildə praktiki olaraq azalmır. Serebral iflic əkizlərdə 3-7 dəfə, üçəmlərdə – 10 dəfə, qadınlarda isə fəsadlar bütün hamiləlik boyu 2 və daha çox dəfə (10 dəfəyə qədər) rast gəlinir.

Əkiz hamiləliyin səbəbləri

Qadın orqanizmində iki və daha çox dölün inkişafı çoxdöllü hamiləlik adlanır. O, son 20 ildə iki dəfə artıb və əkiz hamiləlikli qadınlar bütün hamilələrin 0,7-1,5%-ini təşkil edir. Bundan başqa, ikəm doğuşların bütün doğuşlara nisbəti — 1:87, üçəmlərin — 1 : 6 400, dördəmlər isə — 1 : 51 000-ə təşkil edir.

Əkiz hamiləliyin çoxlu səbəbləri qeyd edilir, hansı ki, məsələnin hələ də tam öyrənilmədiyindən xəbər verir. Çoxdöllü hamiləlik ehtimalı əsasən aşağıdakı amillərlə təyin olunur:

1. İrsiyyət, yəni, əgər valideynlərdən hər hansı biri əkiz doğularsa və ya ailəsində əkiz hamiləlik olmuş olarsa (əsas da ana xətti üzrə).
2. Qadının qanında follikulostimuləedici hormon — FSH-ın miqdarının çox olması, hansı ki, eyni zamanda bir neçə follikulun yetişməsinə gətirib çıxarır. Bu vəziyyət irsiyyətlə, ovulyasiyanı stimulyasiyaedici dərman preparatının qəbulu ilə, oral kontraseptiv preparatların qəbulunun dayandırılmasından sonra baş verən hamiləlik ilə əlaqədar ola bilər.
3. Süni mayalanma proqramının aparılması, hansı ki, çoxlu follikul yetişdirmək məqsədilə yumurtalıqların hiperstimulyasiyası aparılır. Süni mayalanmada əkiz hamiləlik həmçinin uşaqlığa bir neçə mayalanmış yumurtahüceyrənin yerləşdirilməsi ilə əlaqədar da baş verir.
4. Doğuşların sayı: təkrar hamiləlik və doğuşlarda çoxdöllü hamiləlik ehtimalı dəfələrlə artır.
5. Qadının yaşı 35-i keçərsə. Hesab edilir ki, bu, yaşla əlaqədar hər ay ovulyasiyanın olmaması ilə bağlıdır. Beləki, bu zaman qanda hormonların konsentrasiyası və ona uyğun olaraq effektləri artaraq növbəti tsikldə iki və daha çox yumurtahüceyrənin ovulyasiyasına gətirir.
6. Daxili cinsiyyət orqanlarında anomaliyaların olması.

Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi sadalanan səbəblərin çoxsaylı olması məsələnin hələ sona qədər öyrənilmədiyindən xəbər verir.

Çoxdöllü hamiləliyin növləri

Əkiz hamiləlik və doğuşun aparılmasında əsas əhəmiyyəti ziqotluq, xoriallıq və amniotik boşluqların sayı daşıyır. Ziqot yumurtahüceyrə ilə spermatozoidin birləşməsi nəticəsində əmələ gələn və tam xromosom dəsti daşıyan hüceyrədir. Xorion — dölün üç xarici qişasından biridir. Amniotik boşluq — dölyanı maye ilə dolu olan və amniotik qişalarla əhatə olunan boşluqdur.

Monoziqotluq

Dölün sayına görə ikəm, üçəm, dördəm və s. əkiz hamiləlik ayırd edilir. Çoxdöllü hamiləliklərin 30%-i bir yumurtahüceyrədən əmələ gəlir. Sonralar onun iki yerə bölünməsi nəticəsində quruluşca eyni olan iki struktur yaranır, hansı ki, hər biri ayrı-ayrılıqda inkişaf etməyə qadirdir. Buna monoziqot və ya təkyumurta hamiləliyi, uşaqlara isə — biryumurta əkizləri deyilir. Onların cinsi, göz və saçlarının rəngi, barmaq izləri, qan qrupları, dişlərinin yerləşməsi və forması tamamilə eynidir.

İkiziqotluq

Bir menstrual tsikldə bir və ya hər iki yumurtalıqlardan eyni vaxtda birdən çox yumurtahüceyrə yetişib çıxa bilər. Bu yumurtahüceyrələrdən yaranan hamiləliyə ikiziqotlu və ya ikiyumurtahüceyrəli hamiləlik deyilir və orta hesabla 70% halda rast gəlinir. Belə uşaqlara elmi dildə "ikəmlər" deyilir. Onlar bir və ya müxtəlif cinsli, eyni və ya müxtəlif qan qruplu ola bilər. Döllərin sayı çox olduqda (üçəm, dördəm və s.) həm monoziqotluq, həm də diziqotluq rast gəlinə bilər.

Hər bir ikiyumurtalı dölün özünün xorial/plasentar və amniotik qişası olur. Hər embrionun öz cifti olur. Beləliklə, iki embrion arasında iki xorial və iki amniotik qişadan əmələ gəlmiş dördqatlı arakəsmə olur. Buna görə belə döllər təsnifatda di- (və ya bi-)-xorial, diamniotik diziqot əkizlər adlandırılır.

Biryumurta əkizliyinin formalaşması inkişafın erkən mərhələlərində baş verir və bu baş vermiş proseslərin vaxtından asılıdır:

1. Əgər ziqotun parçalanması mayalanmadan sonrakı 72 saat ərzində baş verərsə, yəni embrionun daxili və xarici qatları əmələ gələnə qədər — iki xorion və iki amniotik boşluq inkişaf edir. Nəticədə dixorial, diamniotik monoziqot əkizlik formalaşır, hansı ki, birləşmiş vahid cifti və ya iki arı cifti ola bilər.
2. Əgər ziqot mayalanmadan sonrakı 4-8 sutka ərzində parçalanarsa, yəni, daxili qat tam əmələ gələrsə və xarici qatdan xorion inkişaf edərsə — hər bir embrion özünün ayrı amniotik boşluğunda inkişaf edəcək. Beləliklə, öz fərdi amniotik boşluğunda olan embrionlar bir ümumi xorionla əhatə olunacaq, nəticədə diamniotik, monoxorial monoziqot əkizlik inkişaf edəcək.
3. Əgər ziqotun parçalanması amniotik qişanın yaranmasından sonra baş verərsə, hansı ki, mayalanmanın 8-ci sutkası artıq başa çatmış olur, embrionların bir ümumi amniotik qişası və bir xorionu olur — monoamniotik, monoxorial monoziqot əkizlik inkişaf edir.
4. Mayalanmış ziqot daha gec mərhələlərdə parçalanarsa, yəni, embrional disk əmələ gəldikdən sonra (13-cü sutkadan sonra) — parçalanma hissəvi olacaq. Bu, bir-birilə birləşmiş əkizlərin inkişafına gətirəcək.

Əkizlərin bir, yoxsa, iki yumurtahüceyrədən əmələ gəldiyini bilməyin ən sadə yolu — uşaqlar doğularkən aparılan baxışdır. Biryumurta əkizlərində arakəsmə iki amniotik qişadan ibarətdir, ikiyumurta əkizlərində isə — dördqatlıdır: iki amniotik və iki xorionik.

Əkiz hamiləliyin gediş xüsusiyyətləri

Ana üçün mümkün fəsadlar

İki və daha çox döllə hamiləlik, əsas da onların qan qrupları müxtəlif olarsa, qadın orqanizminə daha yüksək tələblər irəli sürür. Bundan başqa, dixorial hamiləliyin gedişi monoxoriala nisbətən daha ağır keçir. Hamiləliyin davam müddəti ikəm əkizlərdə orta hesabla 37 həftə, üçəmlərdə isə — 35 həftədir.

Çoxdöllü hamiləlikdə hamilə qadının orqanizmində dövran edən qanın həcmi 50-60%-ə qədər artır, hansı ki, ürək fəaliyyəti üçün əlavə yük yaradır, birdöllü hamiləlikdə bu göstərici 40-50%-i keçmir. Qanın durulması nəticəsində tez-tez anemiya qeyd edilir, vitaminlərə, makro- və mikroelementlərə, əsas da fol turşusuna tələbat artır.

Qadınlar təngnəfəslik, tez yorulma, əziyyət verən gəyirmə, sidik ifrazının pozulması və qəbizlikdən daha çox şikayətlənir. Əsas da bu hallar onu son dövrlərdə narahat edir. Bundan başqa, toksikoz və digər hamiləlik fəsadları onlarda nisbətən çox rast gəlir və daha ağır keçir. Uşaqlığın ölçüləri təkcə döllərin sayının çox olmasından deyil, həm də dölyanı mayenin çoxluğu hesabına artır. Erkən doğuşların sayı döllərin sayı ilə mütənasiblik təşkil edir və 25-50% arası dəyişir.

Çoxdöllü hamiləlikdə istmiko-servikal çatmamazlıq çox geniş yayılmış problemdir. O, əkiz hamiləlikdə birdöllü hamiləliyə nisbətən çox rast gəlinir və mexaniki amillərlə əlaqədardır (uşaqlıqdaxili təzyiq artır və onu genişləndirir). İSÇ 22-ci həftədən sonra inkişafa başlayır və tez proqressivləşmə ilə xarakterizə olunur. İkidöllü hamiləlikdə uşaqlıq boynuna tikiş qoyulması effektiv olmasına baxmayaraq üç və çoxdöllü hamiləlikdə tikişlər təzyiqə tab gətirmir. Bu səbəbdən bəzən əlavə olaraq pessarilərin istifadəsi kömək edir.

Əkiz hamiləlikdə tez-tez hamiləlik diabeti inkişaf edir, xroniki xəstəliklər kəskinləşir və ağır keçir. Keysəriyyə əməliyyatından sonra baş vermiş əkiz hamiləlik həm döl, həm də ana tərəfdən çoxsaylı riskləri nəzərə alaraq, xüsusi diqqət və dinamik nəzarət tələb edir. Bu zaman ən çox rast gəlinən fəsadlara aiddir:

• əməliyyatdan sonra uşaqlıq damarlarının dəyişməsi nəticəsində cift qandövranının pozulması, hansı ki, bətndaxili inkişafın dayanması və hipoksiyaya gətirir;
• cift gəlişi;
• ciftin vaxtından əvvəl ayrılması;
• hamiləliyin pozulması təhlükəsi;
• dölün düz olmayan vəziyyəti;
• uşaqlıq çapığının çatmamazlığı və cırılması, hansı ki, ən təhlükəli fəsad hesab olunur.

Çoxdöllü hamiləlikdə bəzi hallarda mayalanmanın 8-ci günündən başlamaqla 4 günə qədər davam edən qanlı ifrazat — implantasion qanaxma mümkündür. Lakin iki və daha çox döl olduqda qanaxma daha çox, uzun müddət və təkrar ola bilər, hansı ki, açılışla nəticələnə bilər. Belə hallarda diferensial diaqnostika və müalicə stasionar şəraitində aparılmalıdır. Orada qansaxlayıcı, sakitləşdirici və spazmolitik yardım göstərilir.

Döl(lər) üçün risklər

Birdöllü hamiləlik ilə müqayisədə çoxdöllü hamiləlikdə dölün inkişafdan qalması 10 dəfə çox rast gəlinir və dixorial əkizlikdə 20%, monoxorialda — 30%-dir, əkizlərin inkişafdan qalması isə — uyğun olaraq 1,7% və 7,5% təşkil edir.

Əkizlərdə anadangəlmə qüsurlar aşkar edildikdə ziqotluq prinsipial əhəmiyyət daşıyır, beləki, diziqot əkizdə patologiya olmaya bilər, monoziqotda isə — qüsur ehtimalı çox yüksəkdir. Birdöllü və diziqot əkizlikdə döldə struktur anomaliyalarının inkişaf ehtimalı eynidir, monoziqot əkizlikdə isə — 2-3 dəfə çoxdur.

Döllərdə trisomiyanı (Daun, Edvars və Patau sindromu) aşkar etmək üçün qeyri-invaziv prenatal test aparılır. Onun məğzi ananın venoz qanında döllərin DNT hissəciklərinin tədqiqindən ibarətdir. Müsbət nəticə aldıqda əlavə, invaziv müayinələr aparılır. Nəticələr təsdiqləndikdə hamiləliyin süni pozulması taktikası seçilir.

Monoxorial, az hallarda bixorial plasentada tez-tez arterio-arterial və ya arteriovenoz anastomozlar formalaşır. İkinci tip daha xoşagəlməzdir, çünki bu halda bir dölün arteriyasından qan digər dölün venoz sisteminə keçir. Belə hallarda əgər plasentar arteriyalarda təzyiq eynidirsə, döllərin inkişafı eyni səviyyədə gedir. Amma monoziqot əkizlikdə bu şərait dəyişmiş ola bilər və asimmetrik qandövranı inkişaf edər, nəticədə döllərin birinə arterial qanın daxil olması azalır və o, qidalanma və inkişaf üçün lazımi miqdarda qan ala bilmir.

Plasentar damar sistemində tarazlığın ciddi pozulması qanın demək olar tamamilə əkiz döllərdən birinə keçməsinə — feto-fetal transfuzion sindrom, həmin döldə hipertoniya və ürəyin genişlənməsinə gətirir. İkinci döldə ürək fəaliyyətinin pozulması nəticəsində onun ölümü və mumifikasiyası baş verə bilər. Bu proses qadında damardaxili laxtalanma sindromunun inkişafı ilə həyatı təhlükə törədə biləcək fəsadın inkişafına gətirə bilər.

Çoxdöllü hamiləlikdə dölün reduksiyası

Bəzi hallarda dölün reduksiyası (öldürülməsi) süni surətdə həyata keçirilməli olur. Buna çox vaxt süni mayalanma aparılan zaman ehtiyac yaranır. Süni reduksiya müəyyən risklər və fəsadlarla əlaqəli olduğu üçün onu yalnız xüsusi ciddi göstərişlər əsasında aparırlar:

1. Süni mayalanmadan sonra implantasiya edilmiş embrionların sayını azaltmağa ehtiyac yarandıqda.
2. Onlarda patoloji vəziyyət olduqda.
3. Açılış riskində.
4. Qadında əkiz hamiləliyə əksgöstərişlər olduqda.

Süni reduksiya proseduru adətən 7 həftədən tez, 13 həftədən gec olmayaraq həyata keçirilir. Bu, adətən xüsusi üsullarla embrionun ürəyinin dayandırılması ilə aparılır. Ondan ötrü ultrasəs cihazının nəzarəti altında xüsusi iynə ilə uşaqlıq boşluğu transvaginal (7-8-ci həftələrdə) və ya transabdominal (8-13-cü həftələrdə) yolla punksiya edilir. Sonradan döl toxumaları özbaşına sovrulub gedir.

Çoxdöllü hamiləlikdə necə yatmalı?

Hamiləliyin üçüncü trimestrində inkişaf edən aşağı boş vena sindromu onun gedişini ağırlaşdıra bilər. Əkiz hamiləlikdə, bu, daha tez başlaya bilər.

Aşağı ətraflardan və qarın boşluğundan yığılan qan aşağı boş vena ilə ürəyə gəlir. Bu sindromun səbəbi uşaqlığın böyüməsi hesabına qarındaxili təzyiqin artmasıdır. Nəticədə qadın arxası və ya sağ yanıüstə uzandıqda böyümüş uşaqlıq aşağı boş venanı sıxır.

Beləliklə, qadının əsas orqanları olan baş beyin və ürəyin, həmçinin dölün qan təchizatı pozulur. Əksəriyyətində bu izsiz keçir, amma təxminən 10%-də arterial təzyiqin qəflətən azalması, başgicəllənmə, avazıma, ürəkbulanma, qusma, ağır hallarda isə huşun itməsi və kollaps, qıcolmalar müşahidə oluna bilər.

Uşaqlığı sola çevirdikdə və ya qadın sol böyrüüstə uzandıqda qandövranı tez bərpa olur. Bu səbəbdən sol böyrüüstə uzanmaq lazımdır.

Çoxdöllü hamiləliyin əlamətləri və onun aparılması

Diaqnostika

Ultrasəs diaqnostikasının klinik praktikada geniş tətbiqi əkiz hamiləliyin erkən dövrlərdə təyin edilməsinə imkan verdi. USM-ə qədər bu çox çətin idi. Çox vaxt onu gec mərhələdə, bəzən isə yalnız doğuşda bilmək olurdu.

Əkiz hamiləlik neçənci həftədə təyin olunur?

Erkən dövrlərdə əkiz hamiləliyi aşağıdakı əlamətlərə görə ehtimal etmək olar:

• anamnezdə valideynlərin hər-hansı birinin ailəsində əkizlərin olması;
• süni mayalanma və yumurtalıqların hiperstimulyasiyasının aparılması;
• hipertenziya, toksikoz (ürəkbulanma, qusma), süd vəzlərinin şişməsi tez inkişaf edir və daha ağır keçir;
• uşaqlığın ölçülərinin hamiləliyin birinci dövrünə uyğun gəlməməsi, hansı ki, eyni zamanda uşaqlıq mioması və beçəxorda da rast gəlinir.

Daha gec mərhələlərdə diaqnozu qoymağa aşağıdakı əlamətlər kömək edə bilər:

• dölün tərpənişlərinin erkən — 15-ci həftədən başlamaqla hiss edilməsi, hansı ki, adi birdöllü hamiləlikdə adətən 18-20-ci həftələrdən tez bilinmir;
• qarın dairəsi və uşaqlıq dibinin ölçüləri hamiləlik müddətinə uyğun gəlmir;
• hamiləliyin ikinci yarısında döllərin iri hissələrinin (başları və çanaqları) qarnın müxtəlif hissələrində əllənməsi;
• çoxlu miqdarda kiçik hissələrin əllənməsi;
• uşaqlıq dibinin ortasında çökəkliyin (döllərin iri hissələrinin arasında əmələ gələn) olması;
• auskultasiya zamanı iki nöqtədə aydın ürəkdöyüntüsünün eşidilməsi;
• hər nöqtədə ürəkdöyüntülərinin sayının fərqli olması.

Erkən dövrlərdə əkiz hamiləliyi hansı üsulla daha dəqiq təyin etmək olar?

Belə diaqnozu qoyarkən XQ və plasentar laktogenin konsentrasiyasına əsaslanmaq olar. Bu biokimyəvi laborator testlər tam dəqiq olmasa da, nisbətən informativdir. Beləki, əkiz hamiləlikdə XQ-nin səviyyəsi adi hamiləliyə nisbətən bir neçə dəfə yüksək olur.

Qanda progesteronun da miqdarı belə dəyişir. Əkiz hamiləlikdə progestron hər trimestrdə adi hamiləliyə nisbətən çox yüksəlir.

Erkən diaqnostikanın və əkizliyin çoxsaylı fəsadlarının qarşısını almaq üçün əsas vasitə ultrasəs müayinəsidir. Bu diaqnostik üsulun dəqiqliyi erkən dövr daxil olmaqla 99%-dən çoxdur. O, 5-6 həftədən başlamaqla bir neçə embrionun vizual təyininə əsaslanır.

Bundan başqa, exoqrafiya hamiləliyin ikinci və üçüncü trimestrlərində dölün inkişaf dərəcəsini, onların birləşməsini, plasentar və amniotik kisələrin yerləşməsini və sayını, anadangəlmə qüsurları, antenatal ölümü və s. təyin etməyə imkan verir. Exometrik biometriyaya əsasən əkizlərin 5 inkişaf tipi ayırd edilir:

1. Fizioloji — hər iki döl üçün.
2. Qeyri-bərabər inkişaf fonunda hipotrofiya əlamətləri.
3. Döllər qeyri-bərabər inkişaf edir, çəki fərqi 10%-dir.
4. Anadangəlmə inkişaf qüsuru var.
5. Dölün birinin bətndaxili ölümü.

Döllərin yerləşmə variantları.

USM həm də döllərin yerləşmə və gəlişini təyin etməyə imkan verir, hansı ki, doğuş başlayana qədər bilmək çox vacibdir.

Çoxdöllü hamiləliyin aparılması

Çoxdöllü hamiləliyin təqibi yuxarıda sadalanan bəzi anlardan başqa (reduksiya, aşağı boş venan sıxılma sindromunun profilaktikası və s.), toksikozların qarşısının alınması, onların erkən aşkarlanıb stasionar şəraitində müalicəsi, qanın laxtalanma və ürək-damar sistemlərinə nəzarəti əhatə edir.

Həmçinin düzgün və balanslaşdırılmış qidalanmaya dair məsləhətlər verilir, fol turşusu və dəmir preparatları təyin olunur. Bundan başqa, erkən doğuşun qarşısının alınması məqsədilə fiziki aktivliyin azaldılması — gündə 3 dəfə 1-2 saat olmaq şərtilə yataqda olmalı, tokolitiklərin qəbulu və erkən doğuş təhlükəsində ciddi yataq rejimi məsləhət görülür.

Hamiləliyin proqnozlaşdırılmasının üsullarından biri dölün ürəyinin onun öz hərəkətlərinə reaksiyası testidir. Test 30-cu həftədən sonra hər həftə aparılmalıdır. Mümkün qədər hər dölün qandövranı ayrı-ayrılıqda müayinə olunmalıdır.

Hamiləlik fəsadsız keçərsə proqnozlaşdırılan doğuş vaxtından 2-3 həftə əvvəl qadın doğum şöbəsinə yerləşdirilməlidir, üçəmlərdə isə daha tez — bir ay əvvəl. 37-ci həftədə doğuş fəaliyyəti başlamazsa onun stimulyasiyası məsləhətdir, bəzi hallarda — 37-38 həftələrdə keysəriyyə əməliyyatı aparıla bilər. Uşaqlıq divarında çapığın olması — keysəriyyə əməliyyatına mütləq göstərişdir.

Monoxorial və monoamniotik əkizlərdə optimal üsul — 33-34, 3 və daha çox döllü hamiləlikdə isə — 34-cü həftədə keysəriyyə əməliyyatının aparılmasıdır.

Doğuş və aparılması

Normal keçən doğuş tez-tez fəsadların yaranması ilə müşayiət olunur. Doğuşun birinci dövründə qadınların 30%-ində dölyanı mayenin vaxtından əvvəl axması qeyd olunur. Bu zaman çox vaxt dölün kiçik hissələri — əllərin, ayaqların və ya göbək ciyəsi həlqələrinin düşməsi müşahidə olunur.

Uşaqlığın həddən artıq gərilməsi nəticəsində doğuş gücünün zəifləməsi inkişaf edir və nəticədə uşaqlıq boynunun açılması uzanır. Tez-tez birinci dölün qovulma mərhələsi də uzanır. İkincinin gələn hissəsi birinci ilə eyni vaxtda çanağa girməyə çalışır və buna uzun müddət gedir. Qarın divarı əzələlərinin də gərilərək zəifləməsi səbəbindən gücənmə dövrü uzanır və demək olar mümkün olmur. Bütün bunlar doğuşun uzanmasına gətirir, hansı ki, uşaqlıq boşluğunun infeksiyalaşması və uşağın hipoksiyası ilə təhlükəlidir.

Yarımçıq uşaqların qovulması dövründə sürətli doğuş və aralığın cırığı riskləri var. Bu fəsadın qarşısını almaq üçün əvvəlcədən perineotomiya aparılmalıdır.

Qovulma dövründə ciddi ağırlaşma — ciftin ayrılmasıdır, əsas da birinci uşağın doğulmasından sonra, hansı ki, uşaqlıq boşluğunun həcminin qəflətən azalması ilə əlaqədardır. Bu fəsad güclü qanaxma və ikinci uşağın qansızlaşması ilə təhlükəlidir. Onun qarşısını almaq üçün akuşer ikinci döl kisəsini təcili deşib boşaltmalıdır.

Çox nadir, lakin ağır keçən fəsadlardan biri — uşaqların başlarının birləşməsidir, hansı ki, hər ikisi eyni vaxtda kiçik çanağa doğru gedir.

Çoxdöllü hamiləlikdə doğuşun aparılması

Kardiomonitorların köməyilə döllərin ürək fəaliyyətinə və hamilənin vəziyyətinə nəzarət edilməlidir. Aşağı boş vena sindromunun qarşısını almaq üçün doğuşun birinci dövründə qadın sol böyrüüstə uzanmalıdır. Doğuş gücünün zəifləməsi zamanı qlükoza məhlulunda oksitosin sistemi köçürməklə stimulyasiya və epidural anesteziya ilə ağrısızlaşdırma aparılır.

Qovulma mərhələsində doğuş gücünün zəifləməsi fonunda döldə hipoksiya inkişaf edərsə, uşağı ya maşalardan istifadə etməklə (baş gəlişində), ya da çanaq ucundan (çanaq gəlişindən) dartmaqla çıxarırlar.

Göbək ciyəsi təkcə döl ucundan deyil, həm də ana ucundan bağlanmalıdır, çünki, monoxorial əkizlikdə ciyənin açıq ucundan olan qanaxma nəticəsində ikinci döl ana bətnində ölə bilər.

İkinci uşaq birincidən sonra 10-15 dəqiqən gec olmayaraq doğulmalıdır. Əks təqdirdə döl kisəsi deşilir, maye buraxılır, sonra doğuş təbii yolla (boylama gəlişdə) davam etdirilir.

Köndələn gəlişdə və ya dölün başı çanağa düzgün oturmazsa ümumi narkoz altında ayağından tutularaq çevrilib çıxarılır. Əgər hər hansı bir səbəbdən (çevrilmə mümkün olmazsa, iri döl olduqda, uşaqlıq boynu spazm verərsə, ikinci döldə kəskin hipoksiya olarsa, ciyə və a kiçik hissələr düşərsə, ikincili doğuş zəifliyi düzəlməzsə) onun təbii yolla doğulması mümkün olmazsa keysəriyyə əməliyyatı aparılır. Döllərin sayı ikidən çox olarsa optimal variant — keysəriyyə əməliyyatıdır.

Doğuşun üçüncü dövrü — ciftin qovulması birdöllü hamiləlikdəki kimi keçir. Lakin uşaqlığın həddən artıq gərilməsi və tonusunun azalması səbəbindən ciftin ayrılmasının gecikməsi və bununla əlaqədar yaranan qanaxma riski də yüksəkdir. Bu səbəbdən qovulma mərhələsinin sonunda venadaxili Metilerqometrin, uşaqlar doğulduqdan sonra isə 2 saat müddətində venadaxili damcı üsulu ilə Oksitosin yeridilir. Effekt olmadıqda cift əllə ayrılır və sonra uşaqlıq yumruqla masaj edilir.

Həmçinin zahılıq dövründə də fəsadların rastgəlmə tezliyi yüksəkdir. Onlar gecikmiş qanaxma, uşaqlığın kiçilməsinin ləngiməsi, doğuşdansonrakı endometritlə özünü göstərir. Bu səbəbdən doğuşdan sonra həm iltihabəleyhinə, həm də uşaqlığı yığan vasitələr təyin olunur.

Beləliklə, baxmayaraq ki, çoxdöllü hamiləlik patoloji vəziyyət sayılmır, mayalanma anından zahılıq dövrünə qədər hər bir qadına yüksək diqqət və fərdi yanaşma tələb edir. Bundan başqa, doğulmuş körpələrə xüsusi müşahidə və qulluq lazımdır.