Konsultasiya üçün qəbula yazılın
Əməliyyat uğurla başa çatdı. 20 dəqiqə müddətində sizinlə əlaqə saxlayacağıq.
Kontrasepsiyanın məqsədi – ailə planlaşdırılması, qadın sağlamlığının qorunması və qadınların seçim hüququ, yəni, hamilə qalmaq və ya ondan imtinanın təmin olunmasıdır.
Kontrasepsiya üsullarının effektivliyi Perl indeksi ilə qiymətləndirilir. O göstərir ki, bu metodla qorunan yüz qadından neçəsində hamiləlik baş verir. Uyğun olaraq, bu göstərici nə qədər aşağı olarsa, həmin üsulun hamiləlikdən qoruma effektivliyi bir o qədər çox olar.
Hazırda tətbiq olunan heç bir kontrasepsiya üsulu 100%-li deyil. Ən müasir kontrasepsiya üsullarında Perl indeksi 0.2-0.5 arasında olur, yəni, hər 1 000 qadından 2-5-ində hamiləlik olur.
Hamiləlikdən qorunma üsulları aşağıdakılardı:
Kontrasepsiyanın sadalanan növlərilə, onların təsir prinsipləri, effektivliyi, göstəriş və əksgöstərişlərilə ayrı-ayrılıqda tanış olaq.
Bu zaman uşaqlıq daxilinə yerləşdirilən yad cisimlərdən istifadə olunur. Uşaqlıqdaxili kontrasepsiya Çində, Rusiyada, Skandinaviya ölkələrində geniş istifadə olunur.
Metod hələ XX əsrin əvvəllərində irəli sürülmüşdür, hansı ki, hamiləliyin qarşısını almaq üçün uşaqlıq boşluğuna müxtəlif materiallardan hazırlanmış həlqələrin yerləşdirilməsi təklif edilirdi. 1935-ci ildə uşaqlıqdaxili kontrasepsiya çoxsaylı infeksion ağırlaşmalara görə qadağan olunmuşdur.
1962-ci ildə Lipps özünün əyri plastikdən hazırlanmış və dartıb çıxartmaq üçün ucuna neylon ip bərkidilmiş qurğusunu – Lipps ilgəyini təklif edir. O vaxtdan uşaqlıqdaxili kontrasepsiya daimi inkişafdadır.
Uşaqlıqdaxili vasitələr inert və medikamentoz (dərmanlı) olur. İnert vasitələr hazırda tətbiq olunmur. Tərkibində yalnız metal əlavələri və ya hormon olan dərmanlı kontraseptivlərin istifadəsi məsləhət görülür, məsələn:
Uşaqlıqdaxili kontraseptiv olub aşağıdakı effektləri var:
Abortiv təsirə aiddir:
Misli spirallar üçün Perl indeksi 1-2-yə, "Mirena" sistemi üçün isə 0.2-0.5-ə bərabərdir. Beləliklə bu hormonal sistem – uşaqlıqdaxili kontrasepsiya üçün ən yaxşı üsuldur.
Spiral abortdan və ya köhnə çıxarıldıqdan sonra, uşaq doğulduqdan 1.5-2 ay və ya keysəriyyə əməliyyatından yarım il sonra qoyulur. Bundan əvvəl pasient yoxlanılır, infeksiyalara xüsusi fikir verilir.
7 gündən sonra qadın ginekoloqa təkrar gəlir. Əgər hər şey yaxşıdırsa, o, 6 aydan bir həkimə yoxlanmağa gəlməlidir.
Spiral pasientin arzusu ilə, fəsadlar olduqda və ya istifadə müddəti bitdikdə sapından dartılaraq çıxarılır. Əgər sap qopmuşsa, onda stasionarda çıxarılmalıdır. Elə olur ki, spiral uşaqlığın cisminə girir. Əgər bu zaman qadının heç bir şikayəti yoxdursa, onu çıxartmırlar və qadına məsləhət görürlər ki, başqa üsullarla qorunsun.
Mümkün fəsadlar:
Qarında sancışəkilli ağrılar, uşaqlıq qanaxması, güclü aybaşı qanaxması, çoxlu ifrazat olduqda, spiral "düşdükdə" təcili həkimə müraciət etmək lazımdır.
Hamiləlik vaxtı, cinsi orqanların infeksion və onkoloji xəstəliklərində spiral qoymaq qətiyyən olmaz. Menstrual tsiklin pozulmalarında, endometriumun hiperplaziyalarında, qan xəstəliklərində, cinsiyyət orqanlarının anomaliyalarında, iri submukoz miomatoz düyünlərdə, metala allergiya olduqda, ağır yanaşı gedən xəstəliklərdə onun qoyulması həmçinin məsləhət görülmür. Doğmamış qadınlar uşaqlıqdaxili kontrasepsiyadan istifadə edə bilər, lakin patoloji hamiləlik riski onlarda yüksəlir.
Uşaqlıq miomasında bu xəstəlik zamanı müalicəvi effekti olan "Mirena" sistemi məsləhət bilinir.
Kontrasepsiyanın bu növünün üstünlükləri:
Uşaqlıqdaxili kontrasepsiya zöhrəvi xəstəliyə yoluxma riski olmayan, uşağı olub və yaxın bir il ərzində hamiləlik planlaşdırmayan qadınlara məsləhət görülür.
Əgər hamiləlik baş vermiş olarsa, onda, o, çox vaxt uşaqlıqdankənar olur və cərrahi müdaxilə tələb edir. Yox əgər uşaqlıq hamiləliyi baş vermişsə, onu pozurlar, ya da saxlamağa çalışırlar, lakin düşük riski onlarda yüksəkdır. Kontraseptivi adətən çıxartmırlar. Uşaq doğulanda özü xaric olur.
Uşaqlıqdaxili kontraseptiv vasitələr haqqında daha ətraflı "Uşaqlıqdaxili spiral – kontrasepsiyanın bu növü haqqında öyrənək" adlı məqaləmizdə oxuya bilərsiniz.
Hormonal kontraseptivlər gestagenlərdən və ya onların estrogenlərlə kombinasiyasından ibarətdir.
Kombinəolunmuş:
Gestagen tərkiblilər:
Oral kombinə olunmuş kontraseptivlər:
Oral kontraseptivlərin effektivliyi 100%-ə yaxındır. Perl indeksi 0.05-0.5-ə bərabərdir. Qadınların əksəriyyətində qəbula başlayarkən ödem, ürəkbulanma və qusma, güclü menstruasiya, əhvalın pozulması, miqren ağrıları olur. Onlar adətən özbaşına keçir və müalicə tələb eləmir.
Hamiləlik qabiliyyəti preparatın qəbulu dayandırıldıqdan 1-3 ay sonra bərpa olur. Erkən dövrlərdə oral kontraseptivlərin qəbulu hamiləliyə təsir etmir və onun pozulması lazım gəlmir.
Müasir azdozalı kombinəolunmuş kontraseptivlərin praktik olaraq tromb əmələ gətirmə, arterial təzyiqi, xolesterini, çəkini artırmaq, akne və hirsutizm yaratmaq kimi əlavə təsirləri yoxdur.
Lakin onların qaraciyər funksiyalarına mənfi təsir etmə, öd yollarında daş əmələgətirmə, torlu qişada tromb əmələgətirməklə görməni pozma, buynuz qişada ödem verməklə kontakt linzaların istifadəsini mümkün etməmək kimi xüsusiyyətləri var. Bu vasitələrin uzun müddət qəbulu nəticəsində vaginal kandidoz inkişaf edə bilər, həmçinin uşaqlıq boynu displaziyası bəd xassəli şişə – karsinomaya çevrilə bilər. Bu preparatlar tez-tez ağır keçən menstruasiya verir, hansı ki, uzun müddət daimi qəbuldan sonra tədricən normaya gəlir.
Əgər oral kontraseptivlərin qəbulunun dayandırılması ilə amenoreya (menstruasiyanın olmaması) baş verərsə, qadında hipofizin şişi inkar edilməlidir.
Oral kontraseptivlər qaraciyərində, süd vəzlərində, uşaqlığında, yumurtalıqlarında şiş olan qadınlara mütləq əksgöstərişdir. Ağır dərəcəli qaraciyər-böyrək çatışmazlığında, hipertoniyada, beyin qan dövranı pozğunluqlarında, miqrendə, cinsiyyət yollarından qanaxma olduqda, ağır piylənmədə, immiobilizasiyada və həmçinin laktasiya vaxtı onların istifadəsi olmaz.
Oral kontraseptivlərin üstünlükləri:
Bu vasitələri istənilən yaşlı qadınlara təyin etmək olar. Doğuşdan sonra laktasiya olmadıqda onları artıq 3 həftədən sonra qəbul etmək olar. Onlar əsasən cinsiyyət yollarının patologiyalarında və hormonal pozğunluqlarda məsləhət bilinir.
Vaginal həlqələr menstruasiyanın ilk günlərində 3 həftəliyə qoyulur, sonra bir həftəlik çıxarılır. Bu zaman menstruasiya olur və yeni kontraseptiv yeridilir. Həlqə qana az miqdarda hormon ifraz edir, hansı ki, etibarlı qorunmanı təmin edir. Perl indeksi 0.4-dür. Həlqə cinsi həyata, idmanla məşğul olmağa mane olmur və nə qadın, nə də cinsi partnyor onu hiss etmir. İndiyə qədər həlqənin düşmə halı hələ qeyd edilməyib.
"Евра" plastırı tsiklin müəyyən günləri dəriyə yapışdırılır, bir həftə ərzində isə istifadə edilmir. Bu zaman hormonlar qana dəridən daxil olur. Plastır qopmur, çimməyə, yuyunmağa, gündə yanmağa mane olmur.
Bu formaların tabletlərdən üstünlüyü:
Onları aşağıdakı hallarda təyin edirlər:
Mini-pili sevikal seliyin özlülüyünü artırır, endometriumu dəyişdirir, uşaqlıq borularının yığılmasını azaldır. Bu preparatları qəbul edənlərin təxminən yarısında ovulyasiya olur, ona görə də təmiz gestagen preparatların effektivliyi aşağıdır. Perl indeksi 0.6-4.0-dür.
Bu preparatlar kombinəolunmuş kontraseptivlərə xas əksgöstərişlərlə yanaşı əvvəllər keçirilmiş uşaqlıqdankənar hamiləlikdə və yumurtalıq kistlərində istifadə edilmir.
Bu üsulun müsbət cəhətlərinə laktasiya zamanı tətbiqi, estrogenlərə xas əlavə təsirlərin olmamasıdır. Çatışmazlıqları – az effektivliyi və metrorragiya (uşaqlıq qanaxması) ehtimalıdır.
Bu üsul hamiləlikdən üzünmüddətli qorunmaq üçün tətbiq olunur. Tərkibində yalnız gestagen komponenti olan Depo-prover preparatı tətbiq olunur, onu kvartalda bir dəfə əzələdaxili yeridirlər. Perl indeksi 1.2-dir.
İnyeksion kontrasepsiyanın üstünlükləri:
Metodun çatışmazlıqları: mayalanma qabiliyyəti sonuncu inyeksiyadan 6 ay – 2 il sonra bərpa olur; uşaqlıq qanaxmasına meyllik yaranır, lakin sonra tam dayanır.
Bu metod uzunmüddətli kontrasepsiyaya ehtiyacı olanlara, südvermə vaxtı, estrogenlərə əksgöstəriş olduqda və həmçinin gündəlik tablet qəbul etmək istəməyən qadınlara məsləhət görülür.
Arzuolunmaz hamiləlikdən qorunmaq üçün son vaxtlar dərialtı implantlar geniş istifadə olunur. Ən çox tətbiq ediləni Nexplanon preparatıdır. O, qolun içəri-arxa səthinin dərisinin altına yeridilir və təsiri 3 il qalır. Bu müddət bitdikdən sonra çıxarılmalıdır. Qorunmanın davam etdirilməlisinə ehtiyac varsa, dərhal yenisilə əvəz olunmalıdır. Əgər qadın hamilə qalmağı planlaşdırırsa, ondan əvvəl çıxarıla bilər.
Nexplanon haqqında daha ətraflı eyni adlı məqaləmizdə oxuya bilərsiniz.
Baryer üsullarının əsas üstünlüyü zöhrəvi xəstəliklərdən qorunmadır. Buna görə onlar geniş yayılıb. Onlar kimyəvi və mexaniki üsullara bölünür.
Spermisidlər – spermatozoidləri öldürən maddələrdi. Onların Perl indeksi 6-20-dir. Belə preparatlar vaginal tablet, şam, krem və köpük formasında istehsal edilir. Bərk formaları (şam, tablet) cinsi əlaqədən 20 dəqiqə qabaq uşaqlıq yoluna qoyurlar ki, onlar ərisin. Köpük, gel, krem isə çəkən kimi təsir edir. Təkrar cinsi əlaqə zamanı spermisidli vasitələr yenidən yerləşdirilməlidir.
Ən geniş yayılmışları – Farmateks və Patenteks Ovaldır. Spermisidlər bir qədər zöhrəvi xəstəliklərdən qoruyur, çünki bakterisid effektə malikdirlər. Lakin onlar uşaqlıq yolu divarlarının keçiriciliyini artırdığı üçün İİV infeksiyaya yoluxma riskini artırır.
Kimyəvi kontrasepsiya üsullarının üstünlüyü onların təsirinin qısamüddətliliyi və əlavə sistem təsirlərinin olmaması, yaxşı keçirilməsi, zöhrəvi xəstəliklərdən müdafiədir. Bu vasitələrin istifadəsini kəskin məhdudlaşdıran çatışmazlıqlarına az effektivliyi, allergiya riski (göynəmə qaşınma), həmçinin tətbiqinin cinsi əlaqə ilə bilavasitə asılılığıdır.
Bu üsullar spermatozoidləri saxlayıb, onların uşaqlığa düşməsinə mexaniki maneə yaradırlar.
Ən geniş yayılmışı prezervativdir. Onlar kişi və qadın üçün olur. Kişi üçün olanı ereksiya zamanı geyinmək lazımdır. Qadın prezervativləri bir tərəfi açıq silindr yaradan iki həlqədən ibarətdir. Həlqənin biri uşaqlıq boynuna taxılır, digəri isə xaricə çıxarılır.
Prezervativlər üçün Perl indeksi 4-20 arası dəyişir. Onların effektivliyini artırmaq üçün bu vasitələrdən düzgün istifadə etmək lazımdır: yağ əsaslı lubrikantlar olmaz, prezervativi təkrar istifadə etməməli, uzunmüddətli intensiv aktlardan çəkinməli və həmçinin istifadə müddətinə və saxlanma şəraitinə fikir verməli.
Prezervativlər zöhrəvi xəstəliklərdən yaxşı qoruyur, lakin sifilisə və dəri ilə ötürülən bir sıra virus xəstəliklərinə yoluxmadan tam qoruya bilmir.
Kontrasepsiyanın bu növü nadir və qeyri-requlyar cinsi həyat yaşayan qadınlara daha çox məsləhət görülür.
Arzuolunmaz hamiləlik və zöhrəvi xəstəliklərdən qorunmaq üçün kontrasepsiyanın hansı üsulunu seçməli? Bu halda kombinəolunmuş üsul – hormonal kontraseptivlərin qəbulu və prezervativin istifadəsi məsləhət görülür.
Vaginal diafraqmalar və qapaqlar geniş yayılmayıb. Bu vasitələr cinsi aktdan əvvəl uşaqlıq boynuna yeridilir və ondan 6 saat sonra çıxarılır. Onları adətən spermisidlərlə birgə tətbiq edirlər. Onları yuyub qurudurlar və təkrar istifadə üçün quru yerdə saxlayırlar. Bu vasitələrin tətbiqi öyrənmə tələb edir. Uşaqlıq boynu və yolunun deformasiyalarında, iltihabi xəstəliklərində onlardan istifadə etmək olmaz. Onların ən müsbət cəhəti təkrar istifadə oluna bilməsi və ucuzluğudur.
Kontrasepsiyanın mexaniki üsullarının üstünlükləri bunlardı: təhlükəsizlik, zöhrəvi xəstəliklərdən qoruma (prezervativlər üçün). Mənfi cəhətləri – az effektivliyi və cinsi aktdan asılılığıdır.
Təbii üsullara ovulyasiya ərəfəsi cinsi əlaqədə olmamaq aiddir. Perl indeksi 40-a çatır. Fertil ("təhlükəli") dövrü təyin etmək üçün aşağıdakı üsullardan istifadə edilir:
Yalnız requlyar tsikli olan qadınlar istifadə edir. Hesab edilir ki, 28 günlük menstruasiyada ovulyasiya tsiklin 2-16-cı günü baş verir, spermatozoidin 4 gün, yumurtahüceyrənin isə 1 gün yaşama qabiliyyəti var. Buna görə "təhlükəli" dövr tsiklin 8-17-ci günləri davam edir. Bu günlər digər üsullarla qorunmaq lazımdır.
Hesablamaları asanlaşdırmaq məqsədilə xüsusli hazırlanmış ovulyasiya kalkulyatorundan istifadə edə bilərsiniz:
Temperatur üsulunda rektal hərarətin qalxması ilə üst-üstə düşən ovulyasiya günü təyin edilir. "Təhlükəsiz" dövr bundan 3 gün sonra başlayır. Bu üsul aktiv cinsi həyat yaşayan cütlüklərə yaramır.
Uşaqlıq boynu seliyinin qiymətləndirilməsi və simptotermal üsul pasientdən xüsusi hazırlıq tələb etdiyi üçün çox nadir hallarda istifadə edilir.
Ovulyasiya günlərinin təyini haqqında daha ətraflı bu məqaləmizdə oxuya bilərsiniz.
Sadə, asan, lakin aşağı effektivli qorunma üsuludur. Perl indeksi 25-ə çatır. Hamiləlik adətən uşaqlıq yoluna predeyakulyatın düşməsi nəticəsində baş verir, hansı ki, onun da tərkibində spermatozoidlər var. Kişilər üçün bu üsul çox da fizioloji deyil, o, prostatitın inkişaf riski ola bilər.
Bioloji – təbii kontrasepsiya üsullarından adətən digər üsulların əlavə təsirlərindən qorunmaq, tablet və ya prezervativin alınmasında pula qənaət etmək, bəzən isə dini baxışlara görə istifadə edirlər.
Cərrahi kontrasepsiya üsulları hər iki cinsin nümayəndələri üçün istifadə edilir. Qadınlarda uşaqlıq boruları ya klipasiya olunur, ya da bağlanılır, nəticədə yumurtahüceyrə uşaqlıq boşluğuna düşə bilmir. Kişilərdə toxumdaşıyıcı axacaq bağlanılır, bu zaman spermatozoidlər eyakulyata düşmür. Bu ən effektiv kontrasepsiya üsuludur, Perl indeksi 0-0.2-dir. Hamiləliyin olması üçün uşaqlıq boruları bərpa olunmalıdır. Bu birdəfəlik üsuldur, buna görə də pasientə başa salırlar ki, onun uşağı olmayacaq. Uşaqlıq borularının keçiriciliyinin bərpası – mürəkkəb və az effektiv əməliyyatdır və uşaq olması üçün yeganə mümkün üsul ekstrakorporal mayalanmadır.
Əgər pasientin uşaq doğmasına tibbi əksgöstəriş varsa (genetik xəstəliklər, ağır ekstragenital patologiya), onda onun ərizəsilə sterilizasiyanı istənilən yaşda etmək olar. Əgər belə əksgöstərişlər yoxdursa, onda cərrahi üsuldan pasient 35 yaşa çatdıqda və ya 2-dən çox uşağı olduqda istifadə edilir.
Adətən bu əməliyyatlar laparoskopik edilir və 10-20 dəqiqə çəkir. Bundan başqa, uşaqlıq borularını keysəriyyə və ya boşluqdaxili digər əməliyyatlar vaxtı da etmək olar, lakin mütləq pasientin yazılı ərizəsi əsasında.
Təcili kontrasepsiya metodları qorunmamış cinsi əlaqə zamanı mayalanmanın qarşısını almaq məqsədilə aparılır. Onlar mayalanma, yumurtahüceyrənin transportu, onun uşaqlıq divarına birləşməsi kimi mürəkkəb mexanizmlərə təsir edirlər. Bu üsullar çox nadir hallarda istifadə edilməlidir, məsələn, prezervativ cırıldıqda, zorlamada, çox nadir seksual kontaktlarda.
Təcili kontrasepsiya üsullarına aiddir:
Perl indeksi 2-3-dür. Qorunmanın bu metodu fəsadlar verə bilər: uşaqlıq qanaxmaları, ürəkbulanma, qusma və s. Əgər hamiləlik baş vermişsə, onda onu pozmaq yaxşı olar, çünki təcili kontrasepsiya dərmanları dölü zədələyə bilər.
Həmçinin oxuyun: Hamiləlikdən təcili qorunma: növləri, tabletlərin təsiri və təhlükəsizlik dərəcəsi
Onlara aiddir:
Kontrasepsiya üsulunun seçilməsi mütləq ginekoloqla müzakirə edilməlidir. Çox vaxt o, qadının əvvəllər istifadə etdiyindən daha uyğun və ucuz vasitə məsləhət edə bilər.
Bizim qiymətlərimizlə tanış olun.
Əməliyyat uğurla başa çatdı. 20 dəqiqə müddətində sizinlə əlaqə saxlayacağıq.
Saytda verilən məlumatlar yalnız informasion xarakter daşıyır. Özbaşına müalicə sizin sağlamlığınıza ziyan vura bilər! Hər bir məsələ barəsində öz müalicə həkiminizlə əlaqə saxlayın.