Hormonlar maddələr mübadiləsinə necə təsir edir? Ginekoloq Dr. Ramilə Abbaszadə 35, 45, 55 və 65 yaşlarında sağlam, gözəl və cavan qalmaq üçün nə etmək lazım gəldiyindən danışır!?

Bu yaxınlarda bizim Dr. Ramilə Abbazsadə ilə hormonların qadın sağlamlığına və gözəlliyinə təsiri barədə maraqlı söhbətimiz olmuşdur. Müsahibə oxucular arasında böyük maraq doğurduğu üçün onu davam etdiririk... Söhbətin birinci hissəsini burada oxuya bilərsiniz.

Müxbir: Mən belə başa düşdüm ki, qadın 35 yaşından sonra yaxşı ginekoloq-endokrinoloqla "dostlaşmalıdır". Düzdür?

Dr. Ramilə Abbaszadə: Bəli! Öz həkimini tapmaq vacibdir. Parikmaxer, hüquqşunas kimi. Təəssüflər olsun ki, sovet sistemi insanların təbabətə münasibətini korlayıb. Bizdə pasient nəyə görəsə zənn edir ki, hamı ona borcludur. Mən hələ maddi tərəfini demirəm. Pasientə elə gəlir ki, onun əvəzinə fikirləşməlidilər, tapıb müayinə etməlidilər, müalicə yazıb hələ dilə tutmalıdılar ki, dərmanları qəbul etsin.

Əslində isə, böyük adam öz sağlamlığına məsuliyyətlə yanaşmalıdır, uşaq kimi yox. Heç kəs bizimlə maraqlanmayacaq! Öz qaydımıza yalnız biz özümüz qalmalıyıq!

Uyğun olaraq, biz də öz tərəfimizdən çalışmalıylq ki, nəticə yaxşı olsun. Onu da qeyd edim ki, hətta kosmetoloji prosedurların effekti də qan dövranının, kapillyar sisteminin, dərialtı əzələlərin tonusundan çox asılıdır.

Müxbir: Bəs niyə qadınlar 35-dən sonra çəki yığır? Elə götürək məni... Həyat tərzimi dəyişməmişəm: qidalanma, aktivlik həmişəki kimidir, amma bir də görürəm, qarnım çıxıb. O necə əmələ gəldi? Elə hər gün ona baxıb fikirləşirəm: "bu hardan çıxdı görəsən?"

Dr. Ramilə Abbaszadə: Bağışlayın bilmək olar sizin neçə yaşınız var?

Müxbir: 36 yaşım var.

Dr. Ramilə Abbaszadə: Onda aydındır. Bu, metabolizmin dəyişməsi, qlükozaya tolerantlığın pozulması, insulinərezistentlikdir, hansı ki, piy qatının qarın nahiyəsində yığılmasına səbəb olur. Əgər 35 yaşa qədər bizim budlarımız, sinəmiz böyüyürdüsə, artıq bu yaşdan sonra qarnımız böyüməyə başlayır. Sonra daha pis ola bilər – piy belimizdə toplana bilər. Bütün bunlar kişi cinsi hormonunun defisiti ilə əlaqədardı.

Müxbir: Dəhşət... Mən elə olmaq istəmirəm! Bəs onda nə edək? Bunun öhdəsindən necə gəlmək olar?

Dr. Ramilə Abbaszadə: Çox sadə, şəkəri həyatınızdan uzaqlaşdırın.

Çaya, kofeyə şəkər əlavə etməyin! Su için: çəkinin hər kiloqramına sutkada 35 qram.

Məhz təmiz su içməyə başlayın. Şorbalar, çay, kofe, şirələr – sayılmır. Duzu azaldın. Görəcəksiniz ki heç bir əziyyət çəkmədən bir həftəyə 4 kiloqram atmısınz.

Bunlar sadə qaydalardı, hamı da onları bilir, lakin, buna baxmayaraq çalışırıq ki, onlara əməl etməyək. Amma! Əgər rahat olmaq istəyiriksə. Əgər topa oxşamaq istəmiriksə. Əgər özümüzü daxilən təsəvvür etdiyimiz kimi görmək istəyiriksə, onda hərəkət etməli, öz üzərimizdə işləməli, yaxşı həkimlə dostlaşmalıyıq.

Müxbir: Yaxşı... davam edək. 45 yaşından sonra qadına nə etmək lazımdır?

Dr. Ramilə Abbaszadə: 45 yaşından sonra qadın ümumiyyətlə şirin şey yeməməlidir! Niyə? Baxın: əgər maddələr mübadiləsini dəyirmana bənzətsək, cavanlıqda bizə bir neçə istiqamətdən külək üfürür. Bizə böyümə hormonu – somatotrop hormon üfürür. Uşaqlara fikir verin: onlara şokolad verirsən, bir anda yoxa çıxır, heç izi də qalmır. Amma 18 yaşından sonra somatotrop hormon azalmağa başlayır. Buna görə də maddələr mübadiləsi bir qədər zəifləyir. Sonra cinsi hormonların səviyyəsi tədricən azalır. Daha sonra subklinik hipotireoz qoşulmağa başlayır, yəni qalxanvarı vəzin hormonları azalır. Bu maddələr mübadiləsini daha da zəiflədir. Yəni, dəyirmanının dövrləri tədricən azalir.

Buna görə də, əgər biz dəyirmana əvvəlki qədər buğda verəsi olsaq, o orada artıq toplanmağa başlayacaq. Ona görə ki, dəyirman daşının sürəti azalıb. Uyğun olaraq, biz, ya daxil olanı azaltmalı, yəni şəkər yeməməli, ya da dəyirman daşını tez fırlatmalıyıq.

Müxbir: Bəs onu fırlanmağa necə məcbur edə bilərik?

Dr. Ramilə Abbaszadə: Hərəkətlə! Qadın mütləq fiziki aktivliyini saxlamalıdır. Yəni, gündə ən azı 30 dəqiqə tez addımlarla yeriməlidir. Bu, nəbzin artması hesabına "dəyirman daşını" tez fırladacaq. Amma bəzən bu da azlıq edir.

Qadının bu yaşda çəkisi artdıqca tez-tez, o, radikal tədbirlərə əl atır – pəhriz saxlayır, idman zallarına gedir. Orada inadla məşqlər edir. Lakin heç nə dəyişmir, bəzən isə əks effekt verir: çəki artır. Onda belə qadın mənim yanıma gəlib deyəndə ki, "heç kəs inanmır ki, mən əvvəlki kimi yemirəm, hərəkət edirəm, çoxlu su içirəm, amma yenə də arıqlamiram!". Mən ona cavab verirəm ki, "mən sizə inanıram". Bu o deməkdir ki, qadında artıq bir deyil, iki-üç hormonun defisiti var... Və bu o deməkdir ki, maddələr mübadiləsi artıq ciddi tibbi korreksiya tələb edir və təkcə iradənin köməyi kifayət eləmir.

Müxbir: 55 yaşında olan qadınlara hansı məsləhətləri verərdiniz?

Dr. Ramilə Abbaszadə: 55 yaşında artıq başqa problem yaranır – bu sağlamlıqdır. Hormonların defisiti nə ilə özünü göstərir? Bu təkcə xarici təzahürlər – əhval-ruhiyyə, davranış deyil. Bu həm də daxili orqan və sistemlərin vəziyyətididir. 55 yaşından sonra insulinərezistentlik meydana çıxır, hətta şəkərli diabet də yarana bilər. Buna görə də, ən azı ildə bir dəfə qanda şəkər yoxlanılmalıdır. Özü də qonşunun qlükometrilə deyil, normal laboratoriyada. Qalxanvari vəzin fəaliyyətinə, aybaşı tsiklinə nəzarət etmək lazımdır.

Əgər tsikl dayanıbsa – bu artıq pis xəbərdi. Bu o deməkdir ki, reproduktiv dövrdə bizə üfürən küləklər artıq dayanıbdır. Bu o deməkdir ki, hər şey artıq dağılmağa başlayacaq... Bu özü, artıq hormonal defisitin sonrakı nəticələrini, məsələn, osteoporozu qabaqlamaq üçün səbəbdir.

Qadının sümükləri nə vaxt yadına düşür? Əlbəttə ki, travmatoloqun qəbulunda. 55 yaşında travmatoloqun yanında gipslə oturmaq o deməkdir ki, 10 ildən sonra bud sümüyünün boynu sınacaq. Bu barədə bizdə nədənsə heç kim danışmır.

Amma mil sümüyünün sınığı olan qadınlara maksimal dozada kalsium preparatları yazıb evə göndərirlər. Total defisitə heç baxmırlar da, məsələn vitamin D-nin. Amma ondan çox şey asılıdır – əhvalın, immun sisteminin, sümük toxumasının vəziyyəti. Onu da deyim ki, vitamin D-siz yumurtalıqlar da normal işləmir.

Buna görə də, 35 yaşında yaxşı olar ki, qanda vitamin D təyin olunsun və defisit varsa vaxtında kompensasiya olunsun. Özü də həqiqətən kompensasiya etmək lazımdır, çünki, adi vitamin komplekslərində olan miqdar, müalicəvi dozadan 200 dəfəyə qədər azdır. Bu hormonun səviyyəsini isə kompensasiya etmədikdə yumurtalıqlar düzgün işləmir.

Eləcə də ferritin. Bu dəmir defisiti deməkdir. O çatmadıqda qadında güc olmur, hərəkət edə bilmir, kökəlir, əhvalı pozulur, depressiya başlayır ki, onu da, o, tortla, bulkalarla müalicə etməyə çalışır. Bunlardan o daha çox kökəlir və depressiyaya düşür.

Vəziyyəti artıq pisləşəndə o fikirləşir: "Mənə artıq heç nə kömək eləmir. Mənə yəqin plastika lazımdır!"

Amma, həqiqətən bir qədər geri qayıdıb hormonların səviyyəsini nizamlamaq olar. Bizdə elə pasientlər olub ki, hormonların miqdarını nizamladıqdan sonra ildə 27 kiloqram ata biliblər. Niyə? Çünki, maddələr mübadiləsinin səviyyəsi əsasən fiziki aktivlik və qida rasionu ilə deyil, daha çox hormonal vəziyyətlə təyin olunur!

Müxbir: Bəs klimaksda olan qadınlar nə etməlidirlər?

Dr. Ramilə Abbaszadə: İlk öncə, bu dövrə yaxşı hazırlaşmaq lazımdır. Ən birincisi, yaxşı həkim tapmaq lazımdır ki, orqanizmin keçid dövrünü nizamlasın. Əminəm ki, çoxlarına bu hadisə tanışdır: "Məni beş dəfə qaşıyıblar! Qanaxmalar olduğundan mən tez-tez həkimə gedirdim".

Qadınların əksəriyyətində tsiklin pozulması qanaxma və digər problemlər verir, bunun da əsas səbəbi progesteron hormonunun defisitidir. Onu tsiklin bir neçə günü təyin etməklə, həkim qadını həm qanaxma və hospitalizasiyadan, həm də əməliyyatdan qorumuş olar. Fikirləşmək lazımdır nə baha çıxır: ayda 20 tabletin qiyməti, yoxsa...:

Müxbir: "Klimaksa vaxtında hazırlaşmaq"– nə deməkdir? Buna neçə yaşından başlamaq lazımdır?

Dr. Ramilə Abbaszadə: 38 yaşında – birmənalı qaydada, amma yaxşı olarkı 35 yaşından. Yəni, artıq 35 yaşında baxmaq lazımdır nə çatmaya bilər və onu qabaqlamağa çalışmaq lazımdır, 38 yaşında isə konkret nə çatmadığını tapıb və onu kompensasiya etmək lazımdır.

Müxbir: Bəs yaşı 65-dən yuxarı olan qadınlara nə məsləhət görərdiniz...

Dr. Ramilə Abbaszadə: Bu yaşlarda artıq hormonların uzunmüddətli defisiti ilə əlaqədar dəyişikliklər rast gəlinir. Əgər qadın heç vaxt həkimdə olmayıb və heç bir müalicə almayıbsa, onda bu yaşda sidik ifrazı ilə problemlər başlayır. "Mən uzağa gedə bilmirəm, çünki mənə tez-tez tualetə getmək lazım gəlir", – belə şeyləri tez-tez eşitmək olar. Əgər belə problem varsa, qadın ginekoloqa müraciət etmlidir. Bundan başqa, bu yaşda toxumaların turqoru azalmış olur. Bu o deməkdir ki, hər şey sallanır, özü də bütün bədəndə. Eyni zamanda intim zonada. Qeyd edim ki, hazırda kosmetoloqlar da bu problemlərlə məşğul olur...

Müxbir: Bəli, mən də fikir vermişəm, son dövrlərdə bu problemə xüsusi diqqət yetirilir. Çoxlarını bu incə məsələ şoka salır, lakin mən hesab edirəm ki, bu barədə danışmaq çox vacibdir, çünki, qadınlar bilməlidilər ki, bu gün "qadın həyatının" keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün çoxlu üsullar mövcuddur...

Dr. Ramilə Abbaszadə: Bəli, mən sizinlə tamamilə razıyam, bu həqiqətən də incə məsələdir və bu barədə bizim cəmiyyətdə danışmağı heç sevmirlər. Amma bu çox vacib məsələdir. Axı qadının özünəgüvənliyi məhz bundan asılıdır.

Çünki sifət gözəl olub, "orada", bağışlayın, belə olmasa – bu o deməkdir ki, qadının intim həyatı artıq keyfiyyətli olmayacaq!

Buna görə onda komplekslər yaranacaq. Komplekslərdən yaxa qurtarmaq isə – çox çətin məsələdir. Yəni yaşama keyfiyyəti uzun ömürlə deyil, keyfiyyətli günlərlə təyin edilir. Onu da deyim ki, məhz bu yaşda qadınlar mənimlə çox açıq olurlar. Onlar tez-tez deyirlər: "bilirsinizmi, mən yaxşı yaşamaq, özümü qadın kimi hiss etmək istəyirəm".

Əlbəttə ki, bu yaşda da əsas problem – osteoporozdur, hansı ki, özünü 55 yaşından göstərməyə başlayır. Bu, hormonların defisitilə əlaqədar sümük toxumasının kövrəkləşməsidir. Belə əlaqələr aparmaq bizdə qəbul olunmayıb, amma bu problemin əsas səbəbi məhz hormonların çatışmazlığıdır.

Buna görə də, əllərimizi qoynumuza qoyub evdə oturmuruq, həkimin qəbuluna yazılırıq, lazımi müayinələrdən keçirik və öz bədənimizə aktiv, sağlam və cavan qalmaq üçün kömək edirik!