Qadın orqanizmində tsiklik proseslərin gedişini 75-80% halda bilavasitə hormonal faktorlar pozur. Digər amillər (stress, travma, bədən temperaturunun qalxması) adətən dolayı rol oynayır. Estrogen-progestron balansının dəyişməsi – amenoreya, hipomenoreya, fertilliyin azalması və bu kimi digər patologiyaların əsas və yeganə səbəbidir.

Daxili progestronun defisiti sonsuzluğa və menstrual tsiklin pozulmasına gətirir. Progestron çatmamazlığı diaqnoz kimi – mübahisəli məsələdir. Mütəxəssislər onu hələ patologiya kimi qəbul etmir. Lakin müasir baxışlara görə, progestron çatmamazlığı adekvat mayalanmaya mane olur. Bəs bu məsələ necə həll olur? Əlbəttə ki – sintetik progestron hesabına.

Sintetik progestronun əsas preparatı – Düfastondur. Lakin, ginekoloqun təyinatı olmadan onun özbaşına qəbulu yolverilməzdir. Qadının hormonal sistemi mürəkkəb və eyni zamanda çox kövrəkdir. Beləki, progestronun səviyyəsinin normadan yuxarı qalxması menstrual tsikli qısaldır və bəzən aybaşı heç olmaya da bilər (amenoreya).

Diqqət! Dərmanla törədilmiş disfunksiyanı bərpa etmək çox çətindir.

Preparatın tərkibi

Düfaston preparatının tərkibində didrogestron var. O, təbii progestronun sintetik analoqudur. Sonuncudan fərqli olaraq onun təsiri selektiv və tətbiq sahəsi məhduddur. Beləki, yalnız progestron çatmamazlığına təsir edir, o da tam yox.

Əsas effekti – menstrual tsiklin sekretor fazasının bərpası və yumurtahüceyrənin ovulyasiyasıdır. Sakitləşdirici effekt vermir. Həmçinin, tərkibinə daxil olan digər komponentlərin (qlükoza, talk) farmakoloji aktivliyi yoxdur.

Düfaston necə təsir edir və orqanizmdə hansı rolu oynayır

Dərmanın bilavasitə təsiri menstrual tsiklin sekretor fazasının bərpasına əsaslanır. Bu, uşaqlığın daxili qişasında hüceyrələrinin bölünməsini dayandırır. Beləliklə hamiləliyin baş verməsi üçün adekvat şərait yaranır. Qeyri-təbii uzanmış tsiklin davam müddəti qısalıb normaya gəlir. Nəticədə aşağıdakı proseslər baş verir:

• yumurtahüceyrənin mayalanması üçün vacib olan bədən temperaturu (həmçinin bazal temperatur) qalxır;
• FSH-ın konsentrasiyası azalır, yeni follikulların əmələ gəlməsi dayanır və uyğun olaraq, hamiləlik vaxtı yeni yumurtahüceyrənin yetişməsi ehtimalı sıfıra düşür;
• uşaqlığın daxili qişasının quruluşunu dəyişir və nəticədə mayalanmış yumurtahüceyrənin uşaqlığa daxil olması asanlaşır.

Əsas effektdən başqa, digır xeyirli təsirlər də müşahidə oluna bilər:

• endometriumun hiperplaziyasının qarşısı alınır;
• estrogenin bioloji aktivliyi tormozlanır, hansı ki, hüceyrələrin bölünməsini stimulyasiya edir (güman edilir ki, preparat endometrium xərçənginin qarşısını alır, lakin, onkologiyada bu məqsədlə istifadə edilmir).

Düfastonun təsiri dozadan və pasientin vəziyyətindən asılı olaraq dəyişir. Dozanın seçilməsi fərdi qaydada aparılır.

Tətbiqinə göstərişlər

Düfaston nə üçün təyin olunur? Onun tətbiqinə əsas göstəriş – menstrual tsiklin və ya reproduktiv funksiyaların pozulmasıdır. Bu pozğunluqlar aşağıda sadalanan hallarda müşahidə oluna bilər.

Uzun müddət baş verən qeyri-requlyar uşaqlıq qanaxmaları

Yalnız hormonal disbalansla əlaqədar qanaxmalar nəzərdə tutulur. Ola bilər ki, uşaqlıq qanaxması progestron çatmamazlığı ilə əlaqəsi olmayan, məsələn, uşaqlıq venalarının varikozu zamanı baş versin. Bu səbəbdən, dərman vasitəsi təyin olunmazdan öncə, kresloda güzgülərlə ginekoloji baxış, bimanual müayinə, USM aparılmalıdır.

Menstrual tsiklin requlyarlığının pozulması

Endogen progestronun çatmamazlığı tsiklin uzanmasına gətirir. Normada 25-28 gün davam etməli olan tsikl, 36-38-41 gün çəkir. Bu vəziyyətdə hamiləlik mümkün deyil. Qadının əhvalı pozulur, əmək qabiliyyəti azalır. Hormonal disbalansın depressiya və qıcıqlanma kimi psixi əlamətləri artır.

Dismenoreya

Düfaston cinsi hormonların səviyyəsini korreksiya etmək üçün təyin olunur. Dolayı olaraq o kiçik çanaq və uşaqlıq əzələlərinə təsir göstərir. Dismenoreya – ağrılı aybaşıdır. Əzələ sancıları ilə əlaqədar baş verir. Preparat spazmolitiklərlə birgə təyin olunur.

Hamiləliyin tez-tez özbaşına pozulması

Adəti düşüklər – menstrual tsiklin birinci fazasının xroniki pozulmasının nəticəsidir. Əgər problem ikinci, proliferativ fazada olsa idi – hamiləlik ümumiyyətlə baş tutmazdı. Bu halda yumurtahüceyrənin çıxa bilməməsi ilə gedən anovulyator tsikl inkişaf edərdi. Düfaston menstrual tsiklə lap əvvəldən estrogenin səviyyəsini korreksia etməklə təsir göstərir.

Predmenstrual sindrom

Predmenstrual sindrom, adından da göründüyü kimi, aybaşıdan qabaq qarnın aşağısında diskomfort, bəzən ağrı, əmək qabiliyyətinin azalması, depressiya, emosional dəyişkənlik, başağrıları, ürəkbulanma və digər nevroloji və psixoloji simptomlarla müşayiət olunur. Səbəbi estrogenin artıq, progestronun isə az istehsal olunmasıdır. Hormonal balansın bərpa olunması əhvalı yaxşılaşdırır, PMS əlamətlərini götürür.

Hamiləliyin pozulması təhlükəsi

Kliniki tədqiqatlar göstərir ki, Düfastonun tətbiqi spontan abort riskini 25-30%-ə əqədər azaldır. Lakin preparat uzun müddət istifadə üçün yaramır.

Progestron çatmamazlığı fonunda ikincili sonsuzluq

Bu patologiyada Düfaston qəbulu pasientlərin 80%-ində müsbət nəticə ve. Qalan 20%-də effektin olmaması – diaqnozun səhv qoyulması və müalicə sxeminin düzgün seçilməməsilə əlaqədardır.

Endometrioz

Endometrioz uşaqlığın daxili qişasının patoloji böyüməsidir. Hüceyrələr normal anatomik yerlərindən kənara çıxır. Düfaston hüceyrələrin həddən artıq bölünməsinin qarşısını alır.

Təsdiq olunmamış məlumatlara görə preparatı şiş və şişönü xəstəliklərin müalicə və profilaktikası məqsədlə tətbiq etmək olar. Bu istiqamətdə tədqiqatlar davam edir. Sintetik progestronun menopauzada olan qadınlarda estrogen aktivliyini azaltması sübut olunmuşdur. Nəticədə – klimakterik dövrdə olan pasientlərdə uşaqlıq xərçəngi ehtimalı azalır.

Əksgöstərişlər

Düfastona əksgöstərişlər çox deyil:

• Sintetik progestron və preparatın tərkibinə daxil olan digər komponentlərə qarşı uyğunsuzluq. Allergik reaksiya səpgi, dəri qaşınması, Kvinke ödemi, boğulma pristupu, anafilaktik şok formasında olur.
• Ağır qaraciyər çatmamazlığı, subkompensasiya və kompensasiya fazasında. Qaraciyər sirrozu, ağır hepatit və digər vəziyyətlər fonunda ola bilər. Korreksiyadan sonra qanın biokimyəvi analizinə nəzarət etməklə istifadə etmək olar.

Əgər əksgöstərişlər yoxdursa, həkim preparatın dozasını təyin etsin. Düfaston – hormonal preparatdır, hansı ki, özbaşına qəbul zamanı orqanizmdə estrogen/progestron balansı və digər cinsi hormonlar sistemində çox təhlükəli pozğunluqlar verə bilər.

Yanaşı təsirlər

Hətta ən nizamlı qəbul belə, orqanizmi xoşagəlməz təsirlərdən qorumur. Tədqiqatlara görə aşağı bədən çəkisində, estrogenin yüksək səviyyəsində və istifadəyə erkən başladıqda – yanaşı təsirlərin riski artır. Görünür bu hormonal fonun qeyri-stabil olması ilə əlaqədar baş verir. Yanaşı təsirlərə aiddir:

• aşağı və yuxarı ətrafların, sifətin ödemi;
• anemiya (çox nadir hallarda);
• dəri və selikli qişalarda allergik reaksiyalar;
• başağrısı, depressiya və emosional fonun dəyişməsi;
• uşaqlıq qanaxması (nadir hallarda), süd vəzlərinin formasının dəyişməsi;
• bağırsaqların hərəki aktivliyinin dəyişməsi, hansı ki, özünü qəbizlik, ishal, mexaniki sarılıq, epiqastral nahiyədə diskomfortla göstərir.

Düfastondan kökəlmək olurmu?

Kliniki tədqiqatlarda belə nəticə alınmayıb. Bədən çəkisin dəyişməsi progestronun səviyyəsinin yüksəlməsilə əlaqədar deyil.

Alkoqol istifadəsi

Müalicə dövründə spirtli içkilərin qəbulu qəti qadağandır. Bir tərəfdən, sintetik progestronun farmakoloji aktivliyi zəifləyir, digər tərəfdən, yanaşı təsirlərin, əsas da uşaqlıq qanaxmasının riski artır.

Analoqları, daha effektivli preparatlar varmı

Düfastonun analoqlarına aiddir:

• Progestron. Daha geniş və qeyri-selektiv təsirə malikdir. Əsas preparat –Düfaston effekt vermədiyi daha ağır hallarda istifadə edilir.
• İnjesta. Progestronun analoqudur.
• Kapronat oksiprogestron. Məhdud tətbiq sahəsinə malikdir: uşaqlıq qanaxmaları, menstruasiyanın olmaması.

Düfaston, yoxsa Utrojestan yaxşıdır?

Hər iki preparat progestronun sintetik variantlarıdır. Farmakoloji təsirləri əsasən eynidir. Utrojestan daha az hallarda yanaşı təsirlər verir və ucuzdur. Qalan hallarda elə bir fərq yoxdur. Onlardan birinə allergiya olduqda, digərilə əvəz etmək olar.

Düfaston və menstrual tsikl

Preparatın qəbulunun dayandırılmasından nə qədər sonra aybaşı başlayır?

Bu, fərdi xüsusiyyətlərdən asılı olaraq, 1 gündən 5 günə qədər ola bilər. Qəbuldan sonra  aybaşı qanının çox olması norma variantı hesab edilir. İfrazatın intensivliyi 1-3 gündən sonra stabilləşir. Vəziyyət düzəlmədikdə və uşaqlıq qanaxması başladıqda – təcili ginekoloqa müraciət etmək tələb olunur.

Düfastonun qəbulunun dayandırılması dozanın tədricən – 5-10 mq azaldılması ilə aparılır. Tam dayandırılma 1-2 həftədən tez olmamalıdır.