Hamiləlik – qadın orqanizmi üçün böyük stressdir. 9 aylıq dövrün istənilən günü qadının əhvalında yeni dəyişikliklər yarana bilər və bəzən bu ona əhəmiyyətli dərəcədə diskomfort verir. Bəzi hamilələr bir neçə ay toksikozdan əziyyət çəkir, digərləri isə bu simptomlarla heç rastlaşmır. Hamilələrin daha bir problemi – dəri qaşınmasıdır.

Bir sıra patoloji vəziyyətlər vardır ki, uşağın həyatına təhlükə törədə bilər. Bu səbəbdən, əgər hamiləlik vaxtı qaşınma əmələ gələrsə, ona səhlənkar yanaşmaq olmaz.

"Hamiləlikdə qaşınma nədən yaranır, onu hansı xəstəliklər törədir, təhlükəlidir, ya yox, ondan necə can qurtarmaq olar?" – bütün bu suallar ətrafında aşağıda daha geniş təhlil aparacağıq.

Hamiləlikdə qaşınma necə olur?

Hamilələrdə dəri qaşınması müxtəlif xarakterlərdə olur, bəzilərini səhər və axşam, digərlərini isə, bütün gün ərzində narahat edir. Bəzən simptomlar elə də nəzərə çarpmır. Lakin, çox vaxt qaşınma qadına diskomfort verir. Əgər, o, çox güclü olarsa, bədəndə hətta cırmaq izlərini də görmək olar.

Qaşınma ilə yanaşı qadının bədənində başqa simptomlar da rast gəlinir:

• dərinin quruluğu;
• sinə və qarında striyalar;
• əllərdə, sinədə və ayaqlarda səpgilər;
• dərinin rənginin dəyişməsi.

Bütün bu dəyişikliklər haqqında pasient müalicə həkiminə vaxtında məlumat verməlidir ki, o, vəziyyəti düzgün qiymətləndirə bilsin.

Qaşınmanın müalicəsi onun növündən və səbəblərindən asılıdır. Aşağıda onlarla daha ətraflı tanış olaq.

Hormonal pozğunluqlar fonunda dəri qaşınması

Əgər hamilənin bütün bədən səthi hərdənbir qaşınırsa, səpgi yoxdursa və müayinə zamanı patoloji dəyişikliklər aşkarlanmırsa – onda çox güman ki, bu, orqanizmin hormonal dəyişikliklərə cavab reaksiyasıdır. Hamiləliyin erkən dövrlərində rast gəlinən bu cür qaşınma qadınların 25%-ində rast gəlinir.

Nə etməli?

• Gündəlik rejimi düzgün təşkil etməli, yaxşı dincəlməli və yatmalı.
• Çobanyastığı dəmləməsilə isti vanna qəbul etməli.
• Acı, duzlu, turşulu, şirin, hisəverilmiş qidalardan imtina etməli.
• Təbii materiallardan hazırlanmış paltarlar geyinməli.
• Uzun müddət istidə qalmamalı, çünki, çox tərləmə dəri səthinin əlavə qıcıqlanmasına səbəb olur.

Hamilələrdə qaşınmaəlehinə məlhəmi dermatoloq təyin edir. Çünki, əksər dərmanların tərkibinə hormonal komponentlər daxildir. Baxmayaraq ki, məlhəm və kremlər yerli təsir vasitələrinə aiddir, hormonal preparatlardan həddən artıq istifadə edilməsi dölə mənfi təsir göstərə bilər. Özbaşına antihistamin preparatlarını da qəbul etmək olmaz, çünki, hormonal mənşəli qaşınmalarda onların heç effekti yoxdur.

Vəziyyətə sakit yanaşmaq lazımdır, çünki, doğuşdan sonra qaşınma adətən keçir. Əgər analizləriniz normadadırsa, ümumi əhvalınız pozulmayıbsa, çox da narahat olmağına dəyməz.

Allergiya fonunda qaşınma və ya atopik dermatit

Hər-hansı bir allergenlə kontakt dəridə güclü qaşınma və göynəmə verə bilər. Qıcıqlandırıcı hər şey ola bilər – kosmetik vasitələrdən tutmuş, adi günəş şüalarına qədər. Allergik qaşınmada dəridə səpgi də yaranır.

Nə etməli?

• Qıcıqlandırıcı ilə kontaktı dayandırmalı.
• Çoxlu su içməli.
• Özünümüalicə ilə məşğul olmamalı: əksər antihistamin preparatlarının hamiləlik vaxtı tətbiqi qadağandır.
• Xofitol, Essensiale, Karsil qaraciyərin dezintoksikasion qabiliyyətini bərpa edir və deməli, allergik reaksiyaları da tez götürür.
• Dermatoloq və ya infeksionistin konsultasiyası, əsasən bu o qadınlar üçün aktualdır ki, böyük uşağı hər-hansı bir infeksiya ilə xəstələnib və yaxud məktəbdə və ya bağçada suçiçəyi, məxmərək, qızılca və digər epidemiyalar yayılıb.

Əgər allergenlə təmasdan sonra sifət və bədənin yuxarı hissələri şişərsə, tənəffüs çətinləşərsə – təcili surətdə tibbi yardıma müraciət etmək lazımdır, bu, Kvinke ödemi ola bilər. Antihistamin və hormonal preparatlar allergik reaksiyasiyanın bütün ağır formalarında yalnız həyati göstərişlər əsasında təyin olunur!

Hamiləliyin gedişinə xəstəlik mənfi təsir göstərmir, amma, yenidoğulmuş uşaqda anada olduğu kimi atopik dermatit inkişaf edə bilər. Qeyd edək ki, növbəti hamiləliklərdə bu vəziyyətin təkrarlanma ehtimalı yüksəkdir.

Hamilələrdə striya – çatların əmələ gəlməsi

Ən sadə və təhlükəsizi – hamiləliyin gec dövrlərində uşaqlığın böyüməsi və artıq çəki səbəbindən dərinin dartılıb çatlaması ilə əlaqədar yaranan qaşınmadır. Belə vəziyyət nə ana, nə də uşaq üçün təhlükəli deyil, adətən keyfiyyətli dəriqidalandırıcı krem seçmək və kalorili yeməyi bir qədər azaltmaq kifayət edir. Striyalar əsasən qarın, sağrı, bud və sinə dərisində əmələ gəlir. Qaşınma hamiləliyin ikinci yarısında başlayır. Onun inkişafında irsi meyl xüsusi rol oynayır.

Nə etməli?

Hər gün problemli yerə masaj hərəkətləri ilə yağ çəkmək qaşınmanı azaldır. Ən yaxşısı zeytun və ya ərik yağlarıdır. Onların istifadəsindən əvvəl allergiyanın olmamasına əmin olmaq lazımdır. Bundan ötrü gecə yatmazdan qabaq əlin arxa səthinə az miqdarda krem çəkmək kifayətdir. Əgər qızartı və ya qaşınma yoxdursa – masaja başlaya bilərsiniz.

Dərinin elastikliyini Aevit qaytarır. Preparat apteklərdə sərbəst satılır, tərkibində A və E vitaminləri var. Hamiləlik vaxtı dəriyə qulluq üçün çoxlu miqdarda xüsusi kremlər mövcuddur, onlardan da istifadə etmək olar. Doğuşdan sonra kosmetik salonlarda müəyyən prosedurlar keçməklə striyaları azaltmaq olar. Polivitamin kompleksləri qəbul etməyi və yaxşı yeməyi də unutmayın.

Hamilələrdə qoturluq

Qoturluq xəstəliyini gənələr törədir. Onlar dəri qatlarında hərəkət edərək iz qoyur. Ötürülmə yolu – kontakt-məişətdir.

Təəssüf ki, hamiləlik vaxtı da ona yoluxmaq olur. Qoturluğun əsas əlamətləri – gecə saatları güclənən, əzabverici dəri qaşınmasıdır. Dəridə qaşınmadan yaranan spesifik sıyrıqlar görsənir. Bir qayda olaraq, ailənin başqa üzvlərində də belə şikayətlər olur.

Nə etməli?

Dəri həkiminə getməli. Şübhəli hallarda gənələri aşkar etmək üçün, dəridən qaşıntı götürülür. Həkimin təyinatı ilə məlhəm, krem, aerozol istifadə edilir. Bütün ailə üzvlərinin yataq və üst paltarları xüsusi qaydada təmizlənir.

Hamilələrin xolestazı

Hamilələrin xolestazı qadın orqanizmində gedən dəyişikliklərlə əlaqədar olub, qaraciyərdə olan patoloji proseslər fonunda inkişaf edir. Xəstəliyin əsasında – öd kisəsi və öd yollarında olan öd durğunluğu durur. Qaraciyərxarici və qaraciyərdaxili xolestaz ayırd edilir. İlk vaxtlar qadını ayaqların üst və alt səthində olan dəri qaşınması narahat edir. Tədricən diskomfort bütün bədənə yayılır.

Axşamlar və gecələr şikayətlər daha da şiddətlənir. Hamilələrin xolestazı üçüncü trimestrdə rast gəlinir.

Risk qrupuna aşağıdakı xəstəlikləri olan qadınlar daxildir:

• Xroniki xolesistit, pankreatit.
• Hiperxolesterinemiya.
• Öd daşı xəstəliyi.
• Mədəaltı vəzin şişi.
• Öd yollarının inkişaf anomaliyaları.
• İrsi meyl.
• Mədə-bağırsaq xəstəlikləri.

Dəri qaşınmasından başqa, dəri, sklera, nəcis və sidiyin rənginin də böyük əhəmiyyəti var. Beləki, gecikmiş hallarda sidik tündləşir, nəcis rəngsizləşir, dəri örtükləri və skleralar isə sarımtıl rəng alır.

Qanda öd piqmentlərinin miqdarının artması zəhərlənməyə gətirir və ana və dölün vəziyyətini ağırlaşdırır. Hamiləliyin son ayında qaşınmanın əsas səbəbi striyalardı, amma, xolestazı da unutmaq olmaz.

Hamilələrdə xolestazın diaqnostikası

• Qanın və sidiyin ümumi analizi.
• Qanın biokimyəvi analizi: bilirubinlər, ALT, AST, qələvi fosfataza.
• Qaraciyər və öd yollarının USM-i.
• Hepatit B və C-yə görə qanın analizi.
• Qanda şəkər.

Qaraciyər sınaqları iki dəfə təkrarlanır, bu, onunla əlaqədardır ki, dəri qaşınması qandakı dəyişikliklərdən qabaq yaranır.

Hamilələrdə xolestazın müalicəsi

Ursodezoksixol turşusu (Ursodez, Ursosan, Ursofalk). Bu preparat qanda öd turşularının səviyyəsini normallaşdırır və qaşınmanı azaldır, qaraciyərin funksiyalarını bərpa edir. Ağır vəziyyətlərdə bütün risk amillərini nəzərə almaqla, steroid hormonlar (Deksametazon) təyin oluna bilər.

Qanaxmanın pofilaktikası üçün uzun müddət K vitamini qəbul edilməlidir. Xolestaz zamanı dölün ölüm riski artdığından, qadın və uşağın vəziyyəti xüsusi diqqətlə izlənilir. Çox vaxt uşağın ağciyərləri açılan kimi, erkən doğuşa (bir qayda olaraq, hamiləliyin 35-38-ci həftələrində) gedilir. Sonrakı hamiləliklərdə xolestazın rastgəlmə ehtimalı 80%-dir. Əlavə olaraq, Essensiale forte, Xofitol, Karsil, Geptral təyin olunur.

Mezim, Kreon, Festal, Panzinorm, Penzital fermentləri həzmi yaxşılaşdırır və mədəaltı vəzə düşən funksional yükü azaldır. Yerli terapiya kimi ehtiyatla Hidrokortizonun məlhəmi təyin edilir. Zəhərlənməni götürmək üçün Polisorb adsorbenti istifadə edilir.

Bəzən Xolestiramin dərmanı təyin edilir, lakin, nəzərə almaq lazımdır ki, o, K vitamininin defisitini ağırlaşdırır. Xolestiramin bağırsaqda öd turşularını özünə birləşdirir və nəcislə xaric olur, qanda xolesterinin səviyyəsi artdıqda məsləhət görülür.

Hepatofalk planta – təbii komponentlərdən təşkil olunub, eyni zamanda həm ödqovucu, həm də antioksidant və hepatoprotektiv təsirlərə malikdir.

Hepatofalk aşağıdakı bitki komponentlərindən təşkil olunub:

• silimarin;
• sarıkök;
• kalendula.

Hamiləlikdə ehtiyatlı olmaq lazımdır – xeyri zərərlərini üstələməlidir.

Xolestaz zamanı qidalanma

Bəzi mənbələrə görə hamiləlik xolestazında pəhrizin əhəmiyyəti çox deyildir, digərlərinin fikrincə isə – qidada heyvani zülalların və vitaminlərin miqdarı artırılmalıdır.

Aşağıdakı ərzaqlar məsləhət görülür:

• mal əti;
• toyuq əti;
• dana əti;
• hinduşka əti;
• dovşan əti;
• təzə meyvə-tərəvəz;
• qarabaşaq və düyü.

Yağların, yumurta və süd məhsullarının istifadəsi arzuolunmazdır. Çoxlu su içmək lazımdır, onun intoksikasiyanı azaltmaq xassəsi var.

Əksər qadınlarda müalicə fonunda bir neçə gündən sonra yaxşılaşma müşahidə olunur.

Əlavə olaraq, dərini çobanyastığı dəmləməsilə silmək olar. Gündə bir neçə dəfə duş qəbul etmək lazımdır, çünki, axar su dəridəki öd turşularını yuyub aparır.

Gigiyenik prosedurlardan sonra dəriyə efir yağları çəkmək bəzi xanımlara yaxşı kömək edir. Hamilə qadının bədəni ilə təmasda olan hər bir şey təbii əsasda olmalıdır. Sintetika problemli dəriyə əlavə qıcıq verir.

Doğuşdan sonra bir neçə gün ərzində qadının əhvalı yaxşılaşır.

Hamilələrin polimorf dermatozu

Bu patologiya xoşxassəli xəstəliklərə aid olub, statistikaya görə 150 hamilə qadından 1-ində rast gəlinir. Dəri qaşınması hamiləliyin son aylarında başlayır və doğuşdan sonra bir müddət narahat edə bilər.

Patologiya göbək nahiyəsi istisna olmaqla, qarında lokalizə olunan səpgilərlə müşayiət olunur, sonralar sağrı və budlara yayılır, ölçüsü 1-2 mm-i keçmir. 4-5 həftədən sonra özbaşına çəkilir. Hamiləliyin inkişafına elə bir təhlükə törətmir.

Nə etməli?

Müalicə əsasən yerlidir (güclü qaşınmalarda kortikoid əsaslı məlhəmlər yazılır), göstərişə görə antihistamin preparatları təyin olunur. Əgər dermatoloq hesab etsə ki, dermatoz bütün bədənə yayılır, hamilə stasionara yerləşdirilir və ona qısa kurslarla sistem qlükokortikoidlər təyin olunur.

Hamiləlik zamanı qaşınmanın profilaktikası

Qaşınmanı zəiflətmək və ya qarşısını almaq üçün hər bir hamilə qadın aşağıdakı məsləhətlərə əməl etməlidir:

1. Düzgün qidalanın! Qida rasionundan yağlı, hisəverilmiş, duzlu və acı ərzaqları çıxarın. Çoxlu meyvə-tərəvəz yeyin, su için. Hamilələr ekzotik məhsullar yeməməlidir, onlar allergiya verə bilər.
2. Şəxsi gigiyena birinci yerdə durmalıdır. Buna görə də, tez-tez çimib duş qəbul edin. Hipoallergik sabun və şampunlardan istifadə edin.
3. İstifadə edilən kremlər yumşaldıcı və ya uşaqlar üçün olmalıdır. Hazırda hamilələr üçün xüsusi kremlər də var.
4. Dəri nəfəs almağı sevir. Buna görə də, tez-tez təmiz havada gəzin və otağın havasını dəyişin.
5. Sintetik və çox sıx paltarlar geyinməyin.
6. Solyariyə getməyin və uzun müddət günəş altında qalmayın.
7. Heç vaxt dərini qaşımayın, bu, vəziyyəti daha da ağırlaşdırır.

Əgər hamiləlik zamanı bədən qaşınırsa, diskomfort qadını narahat edir. Bu səbəbdən, çalışın vaxtında müayinə olunub xəstəliyin inkişafının qarşısını alasınız. Konservativ və xalq təbabəti vasitələrindən istifadə edin (həkimlə məsləhətləşdikdən sonra), mövcud xəstəliklərdən qurtulun və əsəbiləşməyin.