Normada uşaqlıq yolunda müxtəlif qruplardan olan çoxsaylı mikroorqanizmlər yaşayır: lakto və bifidobakteriyalar (bütün floranın 95%-ini təşkil edir), koklar, enterobakteriyalar, bağırsaq çöpləri, maya göbələyi, klebsiella, mikoplazma və digərləri. Qardnerella da belə mikroblardandır.

Qardnerella nədir?

O, Gardnerella cinsindən olan bakteriyalardır, cəmi bir növü var – Gardnerella vaginalis. Az miqdarda sağlam qadının uşaqlıq yolunda digər mikroblarla birlikdə yaşayır. O, fakultativ anaerobdu, yalnız oksigen olmayan mühitdə yaşaya bilir.

Əlverişli şəraitdə tez bölünüb artaraq uşaqlıq yolu və sidik kanalını tutur, vaginada olan süd turşsu bakteriyalarını məhv edir. Nəticədə – keçmişdə qardnerelloz adlanan xəstəlik inkişaf edir. Hazırda alimlər müəyyən etmişlər ki, bu prosesdə digər şərti-patogen mikroblar – mikoplazma, fuzobakteriya, bakteroid, peptostreptokok və digərləri də iştirak edir. Yəni, müasir baxışlara görə qadınlarda qardnerelloz – qarışıq infeksiyadır və «bakterial vaginoz» adlanır.

Bu diaqnoz xəstəlikərin 10-cu Beynəlxalq təsnifatında yoxdur, çünki, «bakterial vaginoz» termini ondan sonra tibbi praktikaya daxil olmuşdur.

Xəstəliyin səbəbləri və inkişaf mexanizmi

Qardnerelloz – iltihabi xəstəlik deyil, uşaqlıq yolu mikroflorasının pozulmasıdır, yəni, vaginal disbiozdur. Belə vəziyyət qadınların üçdə birində bütün ömrü boyu heç olmasa bir dəfə inkişaf edir. Bəs, bu, nə qədər təhlükəlidir?

Bakterial vaginoz cinsiyyət yollarında digər infeksiyaların — xlamidioz, qeyri-spesifik vaginit, kolpit və s. inkişafı üçün əlverişli şərait yaradır. O, uşaqlıq boynunun xərçəngönü vəziyyəti – displaziyanın formalaşmasına səbəb ola bilər. Qardnerelloz müxtəlif ginekoloji prosedurların, abort və doğuşların pis qurtarma riskini artırır. O həmçinin SPİD-ə yoluxma ehtimalını artırır.

Qadınlarda qardnerellozun yaranma səbəbləri:

• antibakterial preparatların istifadəsi, məsələn, sprinsevasiya;
• hamiləlikdən qorunmaq üçün oral kontraseptiv və spermisidlərin nəzarətsiz qəbulu;
• həkim nəzarətində olmayan uşaqlıqdaxili spiral;
• menstruasiya qanının azalması və tsiklin uzanması ilə müşayiət olunan hormonal pozğunluqlar, cinsi yetişkənlik və ya menopauza;
• cinsiyyət orqanlarının iltihabi xəstəlikləri;
• təsadüfi cinsi əlaqələr;
• şəkərli diabet, SPİD, immunodepressant və sitostatik qəbulu zamanı yaranan immunodefisit vəziyyətlər;
• inkişaf qüsurları, poliplər, kistalar, uşaqlıq yolu və uşaqlığın yad cisimləri.

Uşaqlıq yolunda şərti-patogen mikrobların həddən ziyadə artması nəticəsində onun turşuluğu dəyişir, pH 7 və daha yuxarı qalxır. Bu şəraitdə cinsiyyət orqanlarının təbii müdafiəsi zəifləyir, infeksion fəsadlar inkişaf edir.

Kişilərdə qardnerelloz nadir hallarda rast gəlinir. Adətən bu mikroblar sidik kanalından sidiklə yuyularaq xaric olur. Kişilərdə cinsiyyət orqanlarının qardnerella tərəfindən zədələnməsi barədə nadir hadisələr təsvir olunmuşdur. Bu zaman xəstəliyin xarici əlamətləri olmur.

Qardnerellozun əlamətləri

Xəstəliyin əlamətləri yoluxandan 10 gün sonra ortaya çıxır.

Uşaqlıq yolundan çoxlu ifrazat gəlir, göynəmə və qaşınma narahat edir. İfrazat adətən ağ və ya boz rəngdə, yağışqan, homogen, köpüklü olur, xarakter balıq iyi verir. Bu əlamətlər xəstələrin yarısında olur. Onlarda uşaqlıq yolunun divarları qıcıqlanır, bəzən göynəmə və qaşınma verir. Cinsi əlaqə zamanı və aybaşı vaxtı xoşagəlməz hisslər güclənə bilər.

Bu əlamətlər uzun müddət ərzində, hətta, illərlə qala bilər. Belə olduqda ifrazat kəsmiyəbənzər xarakter və sarımtıl-yaşılı rəng alır.

Hər beş qadından birində sidik ifrazı tezləşir, ağrılı və kiçik hissələrlə olur, göynəmə ilə müşayiət olunur. Bakterial vaginozu olan qadınların praktik olaraq hamısının sidiyində qardnerella çıxır.

Vaginozun əsas xüsusiyyəti — uşaqlıq yolu divarlarında ödem və qızartının, yəni, iltihabın olmamasıdır. Amma, pasientlərin yarısında uşaqlıq yolunda yanaşı gedən digər patologiyalar: iltihab, çapıq deformasiyası, ektropion, psevdoeroziya aşkar olunur.

Qardnerellozun diaqnostikası

Yuxarıda sadalanan əlamətlər olduqda həkin ilkin diaqnozu yaxmanın mikroskopik müayinəsi ilə təsdiqləyir. Qardnerelloz zamanı mikroskop altında aşağıdakıları görmək olar:

• çoxlu miqdarda selikli qişadan qopmuş hüceyrələr;
• «açar hüceyrələr» — səthində qardnerella və digər mikroblar olan epitel hüceyrələri;
• südturşusu bakteriyalarının olmaması;
• qardnerella, bakteroid, fuzobakteriya və vaginozun digər törədicilərinin aşkarlanması;
• az miqdarda leykositin olması zəif iltihabın göstəricisidir.

Digər diaqnostika üsulları da var: İFA, PZR, yaxmanın əkilməsi və s. Onlar vaginal möhtəviyyatda qardnerellanın aşkar edilməsinə yönəlib. Lakin, bu üsullar bahadır, çətin və iqtisadi cəhətdən effektiv olmadığı üçün, çox nadir hallarda tətbiq edilir.

Qardnerellozun hamilələrdə gediş xüsusiyyəti

Qardnerella hamiləlik vaxtı az rast gəlinir. Bu, gələcək analarda laktobasillərin fizioloji artması ilə izah olunur. Onlar uşaqlıq yolunda turş mühit yaradır. Bu yolla orqanizm dölü uşaqlıq yolundan düşən infeksion amillərdən qoruyur.

Hamilələrdə qardnerellozun diaqnostika və müalicəsinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Çünki, o, bir sıra xoşagəlməz fəsadlar (xorioamnionit, erkən dövrlərdə açılış, erkən doğuş ehtimalının 2 dəfə artması, doğuşdansonrakı endometrit və sepsis) verə bilər. Qardnerella bilavasitə dölə təsir etmir, lakin, erkən doğuşların artması səbəbindən, yarımçıq doğulmuş uşaqların sayı artır.

Beləliklə, hamiləlik zamanı müalicə olunmamış qardnerelloz ana və uşağı üçün təhlükə mənbəyidir. Bunu mütləq nəzərə almaq lazımdır. Bundan başqa müalicə onunla çətinləşir ki, əksər antibakterial preparatların hamiləlik dövründə istifadəsi qadağandır, əsas da, birinci trimestrdə.

Qardnerellozun müalicəsi

Qardnerellozun müalicəsi dövründə qadın yağlı və şirin yeməklərdən imtina etməli, çoxlu maye və südturşşusu məhsulları (qatıq, süzmə, şor, kəsmik, pendir) qəbul etməli, çoxlu tərəvəz yeməklə tualeti normallaşdırmalıdır. Pasient yuyunmaq üçün duş qəbul edə bilər, amma, vannada oturmaq olmaz.

Cinsi partnyor o vaxt müalicə olunmalıdır ki, onda sidik kanalının iltihabı – uretrit olsun. Qalan hallarda kişiyə müalicə təyin olunmur. Digər infeksiyalardan qorunmaq üçün prezervativdən istifadə etmək yaxşı olar, amma, məcbur deyil.

Diqqət! Qardnerella cinsi yolla ötürülmür!

Xəstəliyi istənilən halda müalicə etmək lazımdır, əsas da, abortdan qabaq.

Qardnerellozun müalicəsi aşağıdakı prinsiplər əsasında aparılır:

• antibakterial terapiya;
• uşaqlıq yolu mikroflorasının bərpası;
• immunitetin artırılması və təkrarlanmanın qarşısının alınması.

Qardnerellozda tetrasiklinlər, sefalosporinlər, aminoqlikozidlər tətbiq olunmur. Müalicənin əsasını – Metronidazol, az hallarda Ampisillin və Klindamisin təşkil edir. Bu preparatları həm tablet şəklində, həm də, yerli istifadə etmək olar. Metronidazol və ya Klindamisin daxilə bir həftəlik kursla təyin olunur.

Qardnerellozun müalicəsində Terjinan şamı da yaxşı effekt verir. Onu 10 gün ərzində istifadə etmək lazımdır. Bu məqsədlə Metronidazol-gel də istifadə edilə bilər. Bu dərmanlarla eyni vaxtda kandidozun profilaktikası məqsədilə göbələkəleyhinə preparat – Flukonazol daxilə və ya yerli təyin olunur.

Hamiləlik dövründə qardnerellozun müalicəsi yerli preparatlarla aparılır, çünki, tabletlər uşağa ziyan edə bilər. Hamiləliyin 2-3-cü trimestrlərində klindamisin tərkibli vaginal kremlər yaxşı nəticə verir. Hamilələrə kandidozun profilaktikası məqsədilə Natalsid, Pimafussin şamları təyin olunur.

Bakterial vaginozun müalicəsində antibiotiklərlə paralel olaraq yerli təsirli antiseptik vasitələr də təyin edilə bilər, məsələn, Betadin, Xlorheksidin. Onlar sağalmanı tezləşdirir.

Antimikrob müalicə kursu bitdikdən 3 gün sonra uşaqlıq yolunun normal mikroflorasını bərpa etmək üçün vasitələr – Asiklat, Laktobakterin və s. təyin olunur. Bifidobakteriyaları bərpa etmək üçün Bifidumbakterin istifadə olunur. Bu məqsədlə kombinəolunmuş vasitələr də təyin etmək olar, məsələn, Lineks, Bifiliz və s. Nəzərə alsaq ki, bakterial vaginoz tez-tez bağırsaq mikroflorasının pozulması ilə müşayiət olunur, sonuncuları həm daxilə, həm də yerli tətbiq etmək olar.

İmmuniteti qaldırmaq və təkrar yaranmanın qarşısını almaq məqsədilə vitamin kompleksləri və xüsusi vaksin təyin edilə bilər.

Ev şəraitində müalicə həkimin təyinatı əsasında aparılmalıdır. Kəskin proses sakitləşdikdən sonra çobanyastığı, palıd qabığı, aloe şirəsi və digər iltihabəleyhinə və antiseptik xüsusiyyətləri olan dərman otları ilə uşaqlıq yolunu sprinsevasiya etmək olar. Lakin, nəzərə almaq lazımdır ki, bu zaman xeyirli mikroblar da yuyulub çıxarılır, hansı ki, sağalma prosesini daha da uzada bilər.

Diqqət! Yalnız xalq təbabəti vasitələri ilə qardnerellozdan qurtulmaq praktik olaraq mümkün deyil!

Adətən müalicə 2 ay çəkir: 10 gün antibakterial müalicə, sonra isə vaginal mikrofloranın bərpası. Müalicənin effektivliyi simptomlar tam itdikdən sonra qiymətləndirilir.

Qardnerellozun qarşısının alınması

Qardnerellozun qarşısını almaq üçün aşağıdakı tədbir və məsləhətlərə əməl etmək lazımdır:

• hormonal fon normallaşdırılmalı;
• həkim təyinatı olmadan antibiotik istifadə etməməli;
• adi gigiyena qaydalarına əməl etməli, lazımsız yerə sprinsevasiya etməməli;
• müxtəlif partnyorlarla cinsi əlaqələrdən imtina etməli;
• bağırsaq disbakteriozu və sidik-cinsiyyət sistemi infeksiyaları vaxtında müalicə edilməli.

Xülasə...

Əgər həkimin müalicə və yaşayış qaydaları ilə bağlı bütün məsləhətlərinə yüksək məsuliyyətlə əməl edilərsə — proqnoz yaxşıdır, qadın müalicə kursu bitdikdən sonra qardnerellozdan tamamilə azad olur.