FOTO: Hamiləliyi pozmaq üçün istifadə olunan tabletlər

Bir çox ginekoloji xəstəlik və sonsuzluğun əsas səbəbi — hamiləliyin süni pozulmasıdır. Beləki qadının cinsiyyət üzvlərinin zədələnməsi uşaqlıq boşluğunun qaşınması ilə müşayiət olunan abortlar zamanı daha çox müşahidə olunur.

Hamiləliyin erkən dövrlərində tabletlərlə süni pozulması sonralar uşaqlıq və uşaqlıq boynunun mexaniki zədələnməsi, qanaxma, uşaqlığın kəskin və xroniki iltihabı kimi fəsadların sayının azalmasına gətirir. Bundan başqa medikamentoz abort zamanı narkozla əlaqədar risklər də sıfıra düşür.

Medikamentoz abortun aparılması üçün preparatlar

Medikamentoz abort üçün istifadə edilən preparatların tətbiqi onların menstrual tsiklin lütein fazasına və uşaqlığın yığılma qabiliyyətinə göstərdiyi təsirə əsaslanır. Bunlara aşağıdakı qrup preparatlar aiddir:

1. Prostaqlandinlərin sintetik törəmələri.
2. Progesteronun antaqonistləri (antiprogestinlər).

Prostaqlandinin törəmələri

Bu qrupa 200 mkq dozada tablet şəklində buraxılan Mizoprostol aiddir. O, prostaqlandin E₁-in sintetik analoqudur. Mizoprostol saya əzələ liflərinin yığılmasını induksiya edərək nəinki servikal kanalın açılmasını asanlaşdırır, həm də, uşaqlıq yığılmalarının gücünü və tezliyini artıraraq onun mənfəzindəki möhtəviyyatın qovulmasına səbəb olur.

Mizoprostolun təsir mexanizmi onunla izah olunur ki, o, oksitosin kimi uşaqlıq əzələlərinin yığılma aktivliyini artırır. Bundan başqa, Mizoprostol adrenergik sinir uclarında impulsun ötürülməsini asanlaşdıraraq, noradrenalin ifrazını artırır.

Progesteronun antaqonistləri

Tibbi praktikada prostaqlandin E₁-in sintetik analoqu Mizoprostol adətən antiprogestin qrupundan olan Mifepristonla birlikdə tətbiq edilir. Hamiləliyi pozmaq üçün olan tabletlərin bu qrupuna – Mifepriston, Penkrofton, Mifolian, Mifegin, Mifepreks aiddir. Eyni effektivliyə malik bu preparatların hamısı tərkibində əsas aktiv komponent kimi 200 mq Mifepriston saxlayır.

Sonuncu sintetik steroid preparatı olub, daxilə qəbul üçün nəzərdə tutulub. Progesteron reseptorlarının Mifepristona yüksək dərəcəli həssaslığı var. Mifepriston onarla birləşərək, progesteronun təsirlərini blokada edir. O, həmçinin qanda progesteronun miqdarını əhəmiyyətli dərəcədə azaldır. Çox güman ki bu effektlər preparatın sarı cismə dağıdıcı təsir göstərərək qanda xorionik qonadotropinin (XQ) konsentrasiyasını azaltması ilə əlaqədardır.

Nəticədə aşağıdakılar baş verir:

• dölü qidalandıran hüceyrələrin inkişafdan qalması və nəticədə döl yumurtasının ölümü;
• uşaqlığın embrion birləşmiş selikli qişasının (dölün desidual qişasının) hipoplaziya və nekrozu, ardınca qopub düşməsi;
• uşaqlığın yığılması və aybaşıyabənzər və ya ondan bir qədər çox qanaxmanın olması, hansı ki, mahiyyət etibarilə medikamentoz abort adlandırmaq olar.

Bundan başqa, Mifepriston uşaqlığın əzələ qatının endogen və ekzogen prostaqlandinlərə (Mizoprostol) qarşı həssaslığını artırır.

Beləliklə, erkən dövrlərdə hamiləliyin pozulması üçün istifadə olunan preparatlar eyni vaxtda tətbiq olunarkən sinergist təsir göstərir.

Yanaşı təsirlər və fəsadlar

Medikamentoz abort apararkən 2-10% halda aşağıdakı yanaşı təsir və fəsadlar ola bilər:

• titrətmə və temperaturun yüksəlməsi (bəzən yüksək rəqəmlərə qədər), bir qayda olaraq, 2 saatdan çox çəkmir;
• ümumi zəiflik;
• başgicəllənmə, başağrısı, bayılma;
• qarnın aşağı hissələrində uşaqlığın spastik yığılmaları ilə əlaqədar yaranan diskomfort və zəif ağrı (5-15% halda ağrıkəsici qəbuluna ehtiac ola bilər);
• qarında köp, ürəkbulanma (50%), qusma (30%), ishal (25%);
• dəri səpkisi şəklində allergik reaksiyalar (nadir hallarda);
• preparatların zəif effekti nəticəsində baş verən natamam abort – hamiləlik müddəti nə qədər çox olarsa, qalıq qalma riski də bir o qədər çox olar;
• preparatların qəbulundan sonra qanaxma.

Qanaxma ən ciddi və təhlükəli fəsadlardan biridir. Bir qayda olaraq bu qanaxma – menstrual qanaxmaya nisbətən daha intensiv olur və uzun çəkir. Qeyd etmək lazımdır ki, qanda hemoqlobinin səviyyəsi adətən azalmır. Lakin, təxminən 0,2-2,6% halda qanaxma intensiv ola bilər. Bu zaman hemostatik terapiya, uşaqlıq boşluğunun qaşınması, vakuum-aspirasiya, qanəvəzedicilər, qan plazması, eritrositar kütlə tələb oluna bilər.

Tabletlərin qəbul müddəti

Həm Mizopristol, həm də, Mifepristonun anotasiyasında preparatların aybaşı olmayan 42 gün ərzində qəbul edilə bilinməsi göstərilib. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məsləhətlərinə əsasən isə bu müddət 63 günlə məhdudlaşır.

Bununla əlaqədar aybaşı olmayan 63 gün normativ kimi qəbul olunur. Hamiləliyin gec dövrlərində preparatların istifadəsi mütləq stasionar şəraitində aparılmalıdır ki, ehtiyac yarandıqda pasientə tam həcmli köməklik göstərmək mümkün olsun. Yadda saxlamaq lazımdır ki, bu dövr nə qədər çox olarsa, preparatların təsir dərəcəsi də bir o qədər az olacaq.

Əksgöstərişlər

Mütləq əksgöstərişlərə aiddir:

1. Preparatlara və ya köməkçi komponentlərə qarşı fərdi uyğunsuzluq.
2. Uşaqlıqdankənar hamiləlik ehtimalı.
3. Yanaşı gedən xəstəliklər münasibətilə uzun müddət qlükokortikoid preparatlarının qəbulu.
4. Xroniki böyrək və qaraciyər çatmamazlığı.
5. Qanda porfirinlərin qurtarması ilə gedən (irsi porfiriya) piqment mübadiləsi pozğunluqları.
6. Yanaşı gedən ağır ekstragenital patologiyalar, həmçinin, qlaukoma, arterial hipertenziya, ağciyərlərin xroniki obstruktiv xəstəlikləri.
7. Hormondanasılı şiş törəmələri, həmçinin, daxili sekresiya vəzlərinin fəaliyyətinin pozğunluqları, o cümlədən, şəkərli diabet.
8. Üzülmə.

Nisbi əksgöstərişlərə aiddir:

1. Menstruasiyanın 63 gündən çox (hamiləlik təsdiq olunmaqla) olmaması. Daha gec dövrlərdə Mizoprostol və Mifepristonun qəbuluna ehtiyac yaranarsa, pasient mütləq qaydada ginekoloji şöbəyə hospitalizasiya olunmalıdır.
2. Böyük ölçülü uşaqlıq mioması, hansı ki, qanaxma riskini artıran faktordur. Preparatların istifadəsi dominant düyünün ölçüsü 4 sm-ə qədər olduqda, uşaqlıq mənfəzi isə deformasiya olunmadıqda, mümkündür.
3. Hemoqlobinin başlanğıc miqdarının 100-dən aşağı olması, hansı ki, qanaxma zamanı daha ağır anemiya riski ilə təhlükəlidir.
4. Qanın laxtalanma sisteminin pozulması, eyni zamanda antikoaqulyant və iltihabəleyhinə dərmanların qəbulu, hansılar ki, qanitirmə riskini xeyli artırır.
5. Qadın cinsiyyət orqanlarının kəskin iltihabi xəstəlikləri (baxmayaraq ki medikamentoz abort qalxan infeksiya riskini artırmır, antibakterial vasitələrin qəbulu məsləhətdir).
6. Yaşı 35-dən yuxarı olan qadınların eyni zamanda siqaret çəkməsi, çünki onlar ürək-damar xəstəliklərinə görə risk qrupuna daxildir. Preparatların təyinindən əvvəl onlara terapevtin baxması məsləhətdir.
7. Südvermə dövrü. Onu Mifepriston qəbulundan başlamaqla 7, Mizoprostol qəbulundan sonra isə – 5 gün ərzində dayandırmaq lazımdır.
8. Uşaqlıqdaxili kontraseptiv vasitə (spiral) fonunda hamiləliyin inkişafı. Mifepriston və Mizoprostol qəbulundan qabaq uşaqlıqdaxili spiral çıxarılmalıdır.
9. Uzun müddət oral hormonal kontraseptiv vasitələrin qəbulu, hansı ki, qanın laxtalanma pozğunluğu riskini artırır. Bu əksgöstərişin nisbi olmasına baxmayaraq, qanın laxtalanma qabiliyyəti müayinə olunmalıdır.

Xülasə

Bu preparatlar vasitəsilə hamiləliyin erkən mərhələlərdə pozulması cərrahi və mini-aborta nisbətən daha çox ağrı və qanaxma ilə müşayiət olunur. Lakin, medikamentoz abort aparılarkən fəsadlar digər abort növlərinə nisbətən daha az rast gəlinir. Bundan başqa, psixoloji olaraq da o rahat keçirilir.

Medikamentoz abort üçün tabletləri apteklərdən almaq, özü də reseptsiz, praktik olaraq mümkün deyil. Onlar yalnız həkim-ginekoloqun nəzarəti altında qəbul edilməli və uyğun olaraq, yalnız, abort aparmağa lisenziyası olan və lazım gəldikdə ixtisaslaşdırılmış tibbi yardım göstərməyə şəraiti olan tibb müəssisələrinə verilir.