Ana südünün istehsalı – laktasiya hormonlarla (estrogen, progestron, prolaktin) idarə olunur. Çox vaxt doğuşdan sonra ilk günlər proses ləng gedir və adama elə gəlir ki, uşaq ac qalır.

Əksər hallarda südün defisiti hələ süni qidalanmaya keçmək üçün əsas vermir. Ana südü ilə qidalanmanın düzgün təşkili və müxtəlif üsulların istifadəsi doğuşdan sonra laktasiyanı stimulyasiya etməyə imkan verir.

Ana südünün artırılma vasitələri

Süd artırmanın ən sadə və asan yolu — uşağı döşə tez-tez qoymaqdır. Yedizdirmə zamanı döş gilələrinin təbii stimulyasiyası baş verir, hansı ki, süd vəzlərini daha intnsiv işləməyə məcbur edir. Əsas da gecə yedizdirmələri xeyirlidir, çünki, bu vaxtlar prolaktin hormonu daha aktiv əmələ gəlir.

Diqqət! Normal laktasiyanın əsas şərti – uşağı saatla deyil, tələbata görə yedizdirməkdir. Həmçinin uşağın əmmə müddətini də məhdudlaşdırmağa ehtiyac yoxdur.

Təbii stimulyasiya ilə yanaşı, bir sıra əlavə üsullar da vardır. Məsələn, laktasiyanın dərman stimulyasiyası, südsağanın tətbiqi, əllə müntəzəm sağma, xüsusi çayların istifadəsi mümkündür.

Ana südünü artıran dərmanlar

Adətən süd çatmamazlığı problemi doğuşdan sonrakı ilk günlər yaranır. Belə olduqda məsələ uşağı döşə tez-tez qoymaqla həll olunur. Onu da qeyd edim ki, bəzən bu problem həddən artıq şişirdilir.

Süd defisiti yaxın zamanlarda keçirilmiş mastit və digər infeksion xəstəliklərdən sonra baş verə bilər. Bu halda adətən təbii stimulyasiya kifayət etmədiyindən, bir sıra preparatlar məsləhət görülür.

Apilak

Təbii olması bu preparatın əsas üstünlüyüdür. Onun əsasında – arı südü, C, B1, B2, B12 vitaminləri, fol turşusu, müxtəlif aminturşular var. Məsləhət görülən doza – 1 tabletdən sutkada 3 dəfədir. Qəbul müddəti – 10-15 gündür. Dozanı artırmaq məsləhət deyil.

Preparatın qəbulu aşağıdakıları verir:

• süd istehsalı artır;
• doğuşdan sonra orqanizm tez bərpa olur;
• həm ananın, həm də körpənin immuniteti artır;
• ananın psixoemosional vəziyyəti normallaşır.

Qeyd etmək lazımdır ki, preparatın qəbulu qadının hormonal sisteminə təsir etmir. Amma Apilakın ümumi qüvvətləndirici və sedativ təsiri, ananın özünəgüvənini artıraraq müsbət effekt verir.

Preparatın arı mənşəyini nəzərə alaraq, ana və körpədə allergik dəyişikliklərin baş verməsi mümkündür.

Mlekoin

Mlekoin homeopatik preparat olub, tərkibinə aşağıdakılar daxildir:

• gicitkən – südün əmələ gəlməsini stimulyasiya edir, süd vəzlərində ödemi çəkir, süd axarlarında qan dövranını yaxşılaşdırır;
• ibrahim ağacı – sakitləşdirici təsir göstərir, prolaktinin istehsalını artırır;
• yuxu otu – süd vəzlərində ödemi götürür, laktasiyanı normallaşdırır.

Mlekoin həmçinin mastitin profilaktikasında və zahılıq qanaxmalarının müalicəsində istifadə edilir. Onu hər dəfə 5-ini qəbul etmək lazımdır. Dənələri dilin altında tam sovrulana qədər saxlayırlar. Ən yaxşı qəbul vaxtı – səhər yeməyindən yarım saat qabaqdır. Lazım gəldikdə qəbulu axşam vaxtı təkrarlayırlar. Preparat yanaşı təsirlər vermir və praktik olaraq əksgöstərişləri yoxdur. Bəzi mütəxəssislər Mlekoini Apilakla növbələməyi məsləhət görür.

Laktoqon

Yerkökü şirəsi, gicitkən, şüyüd, nanə, arı südü əsasında hazırlanmış bioloji aktiv əlavədir. O, kalium yodid və C vitamini ilə zəngindir.

Buraxılış formaları – çay və taletlərdi. Preparat, təkcə südün artırılmasında deyil, həm də, qalxanvari vəzin fəaliyyətinin normallaşmasında, yenidoğulmuşlarda sancının götürülməsində, onun iştahasının yaxşılaşdırılmasında, immunitetinin artırılmasında yaxşı effektə malikdir.

Tabletləri gündə 3-4 dənədən yemək vaxtı qəbul edirlər. Əgər qadın çaya üstünlük verirsə, gündə iki stəkan içməlidir.

Laktoqon yaxşı qəbul edilir, yanaşı təsirlər və körpələrdə allergiya vermir. Yeganə əksgöstəriş – komponentlərinə fərdi hiperhəssaslıqdır.

Femilak

Buraxılış forması – quru qatışıqdır. Onu suda həll edib, yeməyə qədər qəbul edirlər. Bu qida əlavəsini qadının yemək rasionunu yaxşılaşdırmaq üçün istifadə edirlər. Onun tərkibinə təbii inək südü, qarğıdalı, soya və kokos yağı, vitaminlər, aminturşular, mineral maddələr daxildir.

Femilakı hələ hamiləlik vaxtından belə qəbul etmək olar. Sutkalıq norması – 40 q-dır (təxminən 9 desert qaşığı). Bu qarışığı digər yeməklərin dadını yaxşılaşdırmaq üçün istifadə etmək olar. Onu çaya, kakaoya, südlü sıyıqlara (kaşalara) əlavə edirlər. Femilakın hazırlanmış qarışığına meyvə hissəcikləri əlavə etmək olar.

Qeyd etmək lazımdır ki, laktasion preparatlar panaseya deyil və öz-özlüyündə südün artırılmasına gətirmir. Onlar yalnız laktasiyanı artıran digər üsullarla birlikdə tətiq edildikdə effektivdir. Həm də, onların bəziləri uşaqda allergik reaksiya verə bilər. Bu səbəbdən onlardan yersiz istifadə və dozanın çox artırılması yolverilməzdir.

Ana südünü artıran çaylar

Bir çox analar laktasiyanın stimulyasiyası üçün müxtəlif çaylardan istifadə etməyə üstünlük verir. Bu üsuldan hələ bizim nənələrimiz istifadə etmişdir. Hazırda südü artıran çayları apteklərdən əldə etmək olar.

HIPP çayı

Bu çayı laktasion krizis zamanı qəbul etmək olar, yəni, uşağın yeni inkişaf mərhələsində qidaya artmış təlabatını ödəmək üçün. Kliniki tədqiqatlar sübut etdiki, preparatın müntəzəm qəbulu laktasiyanı bir neçə dəfə artırmağa kömək edir.

Çayın əsas üstünlüyü – onun tərkibidir, hansı ki, konservantlar, aromatizator və kimyəvi rəngləyicilər yoxdur. Tərkibi:

• anis – südün miqdarını artırır, körpədə ağrılı spazmaları götürür;
• şüyüd – uşağın həzm sisteminin fəaliyətini yaxşılaşdırır, ona sakitləşdirici təsir göstərir;
• göyərçinotu – çaya xoş iy verir;
• çörəkotu – südün gəlməsini artırır.

Nənənin səbəti çayı

Südverən analar üçün çay iki qoxu ilə buraxılır: anis və itburnu. Bundan başqa, onun tərkibinə başqa təbii komponentlər də daxildir: şüyüd və çörəkotu, gicitkən yarpaqları.

"Nənənin səbəti" çayı kursla içilir. 2-3 həftə ərzində gündə 2-3 stəkan uşağı yedizdirməzdən yarım saat qabaq içmək lazımdır. Bir neçə həftə fasilə verdikdən sonra, kurs təkrarlanmalıdır.

Laktavit

Tərkibi "Ananın səbəti" ilə eynidir. Bunlar şüyüd, çörəkotu, anis, gicitkən yarpaqlarıdır. Laktaviti hamiləlik zamanı istifadə etmək olmaz. Çay həmçinin Laktafitol adı ilə məlumdur.

Südsağan cihazın istifadəsi

Əgər uşaq hər hansı bir səbəbdən döşü götürə bilmirsə və ya götürmək istəmirsə, qadın isə südverməni davam etdirmək fikrindədirsə – laktasiya südsağanla stimulyasiya edilir. Baxmayaraq ki, uşağın butulkaya öyrənmək riski var, onu sağılmış südlə yedizdirmək süni qidadan yaxşıdır. Südsağanın istifadəsi mastit zamanı mütləqdir. Onun köməyilə iltihab yerlərində ödemi azaltmaq və qandövranını artırmaq olar.

Mexaniki və elektrik südsağanlar var. Elektrik südsağanlar daha yaxşıdır. Onlardan ev şəraitində istifadə asandır. Belə modellərin çatışmazlığı – baha olmalarıdır, amma uzun müddət işlətdikdə öz qiymətlərini artıqlaması ilə ödəyirlər.

Ən asan üsullardan biri – sağmaqla stimulyasiyadır. Sağma doğuşdan sonrakı ilk 2-3 həftə ərzində daha effektivdir. Adətən körpələr hələ az yeyir, çoxları isə döşü çətin əmir və yorularaq yatır. Süd vəzlərini intensiv işə hazırlamaq üçün hər yedizdirdikdən sonra onları sağmaq lazımdır. Sağma zamanı gilə ikinci və üçüncü barmaqlar arasında olmalıdır. Hərəkət ritmik olmalıdır.

Əmmə prosesi yoluna düşdükdən sonra çox sağmaq lazım deyil. Bu proseslə həddən artıq məşğul olmaq laktostaz verə bilər. Normal laktasiya üçün uşağın aktiv əmməsi kifayət edir.

Laktasiyanın hormonal stimulyasiyası

Elə üsullar var ki, doğmamış qadında belə süd əmələ gətirə bilir. Onlar uşaq götürmüş analar üçün lazımdır. Nəzərə alsaq ki südün əmələ gəlməsi hormonal səviyyədə idarə olunur, onun köməyilə laktasiyanı süni stimulyasiya etmək olar.

Qadın müəyyən miqdarda hormon qəbul edir ki, laktasiya işə düşsün. Bu üsulla yedizdirilən uşaqlar digərlərindən heç də geri qalmır.

Laktasiyanın hormonal stimulyasiyası – yan təsirlərə və əksgöstərişlərə malikdir. Bu səbəbdən onu yalnız həkim nəzarəti altında aparmaq lazımdır.

Ana südünü artıran qidalar

Keyfiyyətli, balanslaşdırılmış və kalorili qidalanma laktasiyanın yaxşı olmasına zəmin verir. Hazırda pediatrlar südverən analara ciddi pəhriz saxlamağı məsləhət görmür. Allergiya verə biləcək məhsulların qidadan çıxarılması və ya ciddi məhdudlaşdırılması kifayət edir. Onlara sitrus meyvələri, şokolad, bəzi şirniyyatlar aiddir. Həmçinin şirin qazlı sular, acı yeməklər və fastfud arzuolunmazdır.

Laktasiyanı stimulyasiya edən məhsullara aiddir:

• yağsız ət (hinduşqa, toyuq, dovşan əti);
• suda və süddə hazırlanmış sıyıqlar (kaşa);
• qoz-fındıq;
• çuğundur balla;
• yerkökü və şirəsi;
• quru meyvələr (qaysı, əncir, gavalı, kişmiş);
• qara və qırmızı qarağat;
• yağsız kəsmik;
• salat yarpağı zeytun yağında.

Südün normal əmələ gəlməsinin əsas şərtlərindən biri də çoxlu miqdarda maye qəbul esilməsidir. Məsləhət görülən mayelərə aiddir:

• qazsız adi və ya mineral su;
• keçi südü;
• südturşusu məhsulları (qatıq, ayran, kəsmik, yoqurt);
• yaşıl və zəncəfilli çay;
• quru meyvələrdən hazırlanmış kompot;
• təbii meyvə şirələri.

Əvvəllər hesab edilirdi ki, inək südü qadınlarda südü artırır. Lakin sonralar bəlli oldu ki, bu, heç də belə deyil. Onu yalnız körpədə inək südünə allergiya olmadıqda ananın rasionuna daxil etmək olar. Təbii şirələri su ilə durulaşdırdıqdan sonra içmək daha yaxşıdır.

Süd vəzlərinin masajı

Süd vəzlərinin masajı həm südün əmələ gəlməsini artırır, həm də eyni zamanda xarici təsirlərin profilaktikası üçün yaxşıdır. Masajdan qabaq döş isti su ilə yuyulmalıdır. Gənəgərçək və ya zeytun yağından istifadə etməklə süd vəzlərini dairəvi istiqamətdə sürtürlər. Uşağı yedizdirməzdən öncə yağların qalığını döşlərdən mütləq silmək lazımdır!

Yedizdirən qadının döşü həmişə istidə qalmalıdır. Bu səbəbdən masajın effektivliyi duş qəbul edərkən aparıldıqda – qalxır. Su şırnağını yuxarıdan aşağıya istiqamətləndirmək lazımdır. Döşü yedizdirdikdən sonra masaj etmək də xeyirlidir.

Masaj zamanı xüsusi hərəkətlər kompleksi əzələlərdə lazımi tonusu təmin edir, qandövranını aktivləşdirir, süd vəzlərini durğunluqdan qoruyur.

Keysəriyyə əməliyyatından sonra ana südünün artırılması

Keysəriyyə əməliyyatı keçirmiş qadınlar digərlərinə nisbətən südvermə ilə bağlı daha çox çətinliklərlə qarşılaşır. Beləki, zahı qadın özünü pis hiss edər və ya güclü qanaxma keçirə bilər, hansından sonra ki, südün istehsalı dayanır. Əməliyatdan dərhal sonra südün olmaması o demək deyil ki, ümumiyyətlə bir də heç vaxt olmayacaq. Yeni doğulmuş körpəni çox tez bir zamanda, əsas da palataya keçirən kimi, döşə qoymaq lazımdır.

Diqqət! Yeni doğulmuş körpəni çox tez bir zamanda döşə qoymaq lazımdır.

Ana südünü artırmaq üçün əsas şərt – qadına rahat şərait yaratmaqdır. Çox dincəlmək, körpə ilə eyni vaxtda yatmaq, sutkada 5-6 dəfədən az olmayaraq yemək lazımdır.

Körpəni müntəzəm olaraq döşə qoymaq, əsas da gecə vaxtları, südün əmələ gəlməsini xeyli artıracaq. Laktasiyanı stimulyasiya etmək üsullarını həm təbii doğuşdan, həm də keysəriyyə əməliyyatından sonra tətbiq etmək olar.