Abort – hamiləliyin 22 həftəliyinə qədər süni pozulmasıdır. Hər bir abort ciddi tibbi müdaxilə olub, müəyyən fəsadlar riski daşıyır. Bəzi fəsadlar, abortun müəyyən üsullasrtı üçün daha xarakterikdir.

Abortun hazırda bir neçə növü var:

• mini-abort və ya vakuum-aspirasiya (6 həftəyə qədər) – döl yumurtasının vakuum sovurucu ilə çıxarılır;
• medikamentoz abort (7 həftəyə qədər) – dərman preparatları ilə (mifepriston) aparılır;
• cərrahi abort (4-22 həftə) – həkim uşaqlıq boşluğunu qaşıyıb döl yumurtasını xaric edir.

Məsələn, medikamentoz abortda – qarın nahiyasində yüngül ağrılar, ürəkbulanma, qusma, başağrıları, başgicəllənmə, titrətmə, qızdırma, uşaqlıq yığılmaları ola bilər. Medikamentoz abortla 1-2.5% halda hamiləlik davam edir, 7.5% halda isə natamam abort olur, belə hallarda əlavə qaşınmaya ehtiyac yaranır.

Mini-abortda dölün natamam xaric edilməsi medikamentoza nisbətən daha çox baş verir. Bundan başqa, menstrual tsiklin pozulması mini-abortda daha ciddidir.

Ən təhlükəli abort qaşınma – cərrahi abortdur, çünki, o daha travmatikdir. Cərrahi abort zamanı uşaqlıq alətlərlə zədələnə bilir.

Fəsadların riski, hamiləliyin müddəti nəzərə alındıqda çox az olur.

Abortdan sonrakı fəsadlar iki qrupa bölünür: erkən və gecikmiş.

Abortun erkən fəsadları

Erkən fəsadlar ya abort zamanı, ya da ondan dərhal sonra baş verir.

Abortdan sonra ifrazat

Abortdan sonra qanlı ifrazat, adətən bir həftəyə qədər olur və adi aybaşı qanından çox olur. Bəzi hallarda zəif qanlı ifrazat bir aya qədər çəkə bilir.

Bu zaman ifrazatdakı qarışığa, onun iyinə və rənginə fikir vermək lazımdır. Bu, fəsadları vaxtında aşkarlamağa və tədbirlər görməyə imkan verir.

Eyni zamanda qanitirmə həcminə nəzarət etmək vacibdir. Əgər abortdan sonra ifrazat çox olarsa (bir saat ərzində iki "maksi" bezi istifadə edilir), dərhal həkimə müraciət etmək lazımdır, çünki, bu natamam abort əlaməti ola bilər. İyin əmələ gəlməsi infeksiya ilə əlaqədar ola bilər.

Abortun ilk günü tsiklin birinci günü hesab edilir. Normada, aybaşı abortdan 3 həftə sonra başlayır, bir neçə ay tsiklin pozulması (10 günə qədər) normal sayılır.

Uşaqlığın perforasiyası

Abortun ən ciddi fəsadlarındandır. Əməliyyatın gedişində yeridilən alət uşaqlığın divarını dağıdır. Hamiləliyin müddəti artdıqca bu fəsadın rastgəlmə riski də artır. Uşaqlığın perforasiyası təcili cərrahi müalicə tələb edir, bəzi ağır hallarda isə hətta uşaqlığın çıxarılması ilə də nəticələnə bilər. Bundan başqa, perforasiya zamanı bağırsaqlar, sidik kisəsi və ya iri damarlar da zədələnə bilər.

Bəzən uşaqlıq boynunun cırılması və ya dağılması baş verir. Bu fəsadlar abortdan sonra hamiləliyin baş verməsini kəskin şəkildə azaldır və hətta sonsuzluğa gətirib çıxarır. Sonrakı hamiləlikləri saxlamaq çətinləşir, doğuş zamanı uşaqlığın cırılma riski artır.

Güclü qanaxma

Bu fəsad iri damarlar zədələnəndə (çanaq venalarının trombozunda), uşaqlığın miomasında və ya çoxsaylı doğuşdan sonra baş verə bilir. Belə hallarda təcili müalicə tələb edilir, ağır hallarda hətta qan köçürülür. Qanaxma dayanmasa uşaqlığı əməliyyatla çıxarmaq lazım gəlir, çünki uzunmüddətli qanaxma ölümlə nəticələnə bilər.

Natamam abort

Bəzən abort zamanı döl yumurtası tam çıxarılmır. Bu zaman qanaxma olur, qarında ağrı yaranır, uşaqlığın xroniki iltihabı – endometrit inkişaf edə bilər. Belə hallarda təkrar abort edilir, qalıqlar çıxarılır.

İnfeksion fəsadlar

Əməliyyat zamanı uşaqlığa infeksiyanın düşməsi kiçik çanaq orqanlarında infeksion-iltihabi prosesin – endometritin (uşaqlığın iltihabı), parametritin (uşaqlıqətrafı toxumanın iltihabı), salpingitin (uşaqlıq borularının iltihabı) inkişafına və ya kəskinləşməsinə səbəb ola bilər. Çox ağır hallarda sepsis – qanın yoluxması baş verir. Bu vəziyyət həyat üçün çox təhlükəlidir və təcili antibakterial müalicə tələb edir.

Gecikmiş fəsadlar

Abortdan sonra gecikmiş fəsadlar aylar və hətta illər sonra baş verir. Bunlar xroniki iltihabi xəstəliklər, bitişmə prosesləri, hormonal pozğunluqlar və cinsiyyət orqanlarının funksiyalarının pozulmasıdır.

Hamiləlik zamanı qadın orqanizmində güclü hormonal və fizioloji dəyişikliklər baş verir, hansı ki, hamiləliyi saxlamağa, doğuşu, ana südü ilə qidalandırmanı təmin etmək üçündür.

Abort – orqanizm üçün güclü stressdir və bu zaman ilk növbədə hormonal sistem pozulur.

Menstrual tsiklin pozulması

Abortdan sonra aybaşı tez-tez ləngiyir, qeyri-requlyar olur – geniş yayılmış problem olub pasientlərin 12%-ində rast gəlinir.

Menstrual tsiklin pozulma səbəbləri aşağıdakılardı:

1. Abort zamanı uşaqlığın daxili qişası (endometrium) çıxarılır. Bu zaman daha dərin qatlar da zədələnir, hansı ki, bitişmə və çapıqların yaranmasına səbəb olur. Sonradan endometriumun bərpası bərabər getmir. Bu səbəbdən abortdan sonra aybaşı ya az olur, ya da əksinə, çox və ağrılı olur. Cərrahi qaşınmadan fərqli olaraq, medikamentoz abortdan sonra aybaşı dərhal bərpa olur, çünki endometriumun mexaniki zədələnməsi olmur.
2. Hormonal sistemin güclü pozğunluğu yumurtalıqların fəaliyyətini pozur. Disfunksiya yaranır, hansı ki, digər fəsadlara səbəb olur. Onlardan bəziləri bunlardı:

• uşaqlıq mioması;
• enometrioz (uşaqlığın selikli qişası əzələ qatına girir);
• endometriumun patoloji böyüməsi (hiperplaziya);
• enometriumun polipi;
• yumurtalıqların polikistozu;
• adenomioz və s.

Ciddi hormonal pozğunluqlar xoş- və bədxassəli şışlərin yaranmasına səbəb olur.

Endokrin pozğunluqlar

Bunlara ümumi hormonal dəyişikliklər fonunda, qalxanvari və böyrəküstü vəzlərin fəaliyyətinin pozulması, süd vəzlərində şış riskinin artması aiddir.

İltihabi xəstəliklər

Abortdan sonra hamiləliyin saxlanmasına bilavasitə təsir göstərir, eyni zamanda seks zamanı ağrı hissi ola bilər və nəticədə cinsi meyl azalır, qadın orqazm ala bilmir.

Abortdan sonra tez-tez rast gəlinən iltihabi xəstəliklər dölün qandövranını – onun qidalanmasına və tənəffüsünə mənfi təsir edə bilər. Hamiləliyin ölümlə nəticələnməsi, dölün inkişafdan qalması, yenidoğulmuşun xəstəlikləri riski artmış olur. Ağır fəsadlar zamanı sonsuzluğun inkişaf riski artır.

Uşaqlıqdankənar hamiləlik

Abort keçirmiş qadınlarda daha çox rast gəlinir, çünki uşaqlıq borularında yaranan bitişmələr onların keçiriciliyini pozur.

Abortun sonrakı hamiləliklərə təsiri

Abort reproduktiv funksiyalara birmənalı şəkildə mənfi təsir göstərir. Abort zamanı uşaqlıq boynunun zorla genəldilməsi onun zəifliyinə və sonrakı hamiləliklərin düşüklə nəticələnməsinə səbəb olur. Bir abortdan sonra hamiləliyin düşük təhlükəsi 26%, ikisindən sonra – 32%, üç və daha çoxdan sonra isə – 41%-dir.

Bitişmələr və zədələr dölün uşaqlığa bitişməsinə mane olur, perforasiya isə doğuş zamanı uşaqlığın cırılmasına səbəb ola bilər.

Qadın sonsuzluğu

Mayalanma və hamiləliyi saxlamağın mümkünsüzlüyü, cinsi orqanların funksiyalarının pozulmasına, onların zədələnməsinə və ya çıxarılmasına səbəb ola bilər. Həkimlərin fikrincə, qadın sonsuzluğunun 50%-inin səbəbi əvvəllər aparılmış abortlardı.

Abortdan sonra bərpa və reabilitasiya

Abortdan sonra reabilitasiya sonrakı fəsadların riskini azaltmağa yönəldilir. Bərpanın davam müddəti qadının yaşından, onun sağlamlıq vəziyyətindən, əvvəlki abortların sayından, uşaqların olmasından asılıdır, belə ki, abortu cavan, uşağı olan qadınlar daha yüngül keçirir.

Tibbi reabilitasiya məqsədilə iltihabın qarşısını almaq üçün antibakterial müalicə aparılır. Abortdan bir müddət sonra, qalıqları və ya digər fəsadları inkar etmək üçün USM aparılmalıdır. Süd vəzlərində törəmənin olmasını yoxlamaq üçün mammoloq-onkoloqun baxışı lazımdır.

Adətən hormonoterapiya təyin olunur, məsələn, oral kontraseptivlər, preparatı ginekoloq-endokrinoloq qadının hormonal fonunu nəzərə almaqla seçir. Vitaminlər, bərpaedici preparatlar, balanslaşdırılmış qidalanma təyin olunur. Ginekoloji xəstəliklərin müalicəsi üçün fizioterapiya, ginekoloji masaj geniş istifadə olunur.

Bərpanın əsas elementlərindən biri də – psixoloji reabilitasiyadır. Qadında depressiya, günahkarlıq hissi inkişaf edə bilər. Buna görə də bir çox hallarda psixoloqun köməyi lazım gələ bilər.

Abortdan sonra cinsi əlaqə və hamiləlik

Abortdan sonra ən azı 3 həftə ərzində seksdən imtina etmək lazımdır. Məsələ burasındadır ki, abortdan sonra uşaqlığın daxili qatı böyük yara səthi olub infeksiyanın inkişafı üçün çox əlverişlidir. Bu zaman cinsi əlaqə zamanı infeksyanın düşmə ehtimalı çox artmış olur, hansı ki, ciddi fəsadlar verə bilər.

Cinsi əlaqə məhdudiyyətinin bir səbəbi də – təkrar hamiləliyin baş verməsidir.

Təssüf ki, kontrasepsiya üsullarının heç biri 100%-lik təminat vermir və nə qədər ki, menstrual tsikl tam bərpa olmayıb, heç bir gün "təhlükəsiz" sayıla bilməz.

Abortdan dərhal sonrakı hamiləlik isə orqanizm üçün çox təhlükəlidir, çünki, orqanizm hələ tam bərpa olmayıb. Bundan başqa, mayalanmış yumurtahüceyrə çapıq toxumaya bitişərək az qida alır.

Abortdan sonra hamiləliyi ən azı yarımildən sonraya planlaşdırmaq məsləhət görülür. Bütün bu müddət ərzində cinsi əlaqə zamanı kontraseptiv vsitələrdən istifadə etmək lazımdır.

Fəsadların profilaktikası

Bir neçə sadə qaydaya əməl etmək abortdan sonrakı fəsadların inkişaf riskini xeyli azaltmış olar.

• abortdan sonra üç həftə ərzində cinsi əlaqə məhdudiyyəti;
• abortdan sonrakı ifrazata nəzarət etmək və lazım gədikdə həkimlə məsləhətləşmək;
• əməliyyatdan sonra ilk 2 həftə ərzində fiziki gərginlikdən uzaq olmaq;
• sidik kisəsinin və bağırsağın vaxtında boşaldılması;
• gigiyenik qaydalara əməl etməli (xarici cinsiyyət orqanlarını isti su ilə requlyar yumaq, pambıq alt paltarları geyinmək, abortdan sonra birinci ay ərzində vannada, hovuzda, dənizdə və saunada çimmək olmaz);
• ildə iki dəfədən az olmayaraq ginekoloqun qəbulunda olmalı.

Məqalə xoşunuza gəldisə, paylaşın dostlarınız da oxusun!