Son illər "uşaqlıq tonusdadır" diaqnozu çox geniş yayılmışdır. Onu mama-ginekoloqlar qəbula gələn hamilələrin demək olar ki, 60%-inə qoyur. "Uşaqlıq tonusdadır" nə deməkdir və belə vəziyyətin təhlükəsi varmı?

Diaqnozun düzgünlüyü

Uşaqlıq – boşluqlu orqandır, hansı ki, divarının əsas hissəsini orta – əzələ qatı (miometrium) təşkil edir. Sonuncu saya əzələ liflərindən ibarət olub, qeyri-iradidir, yəni istənilən vaxt deyil, hormonların və onurğa beynindən gələn sinir impulslarının təsiri nəticəsində yığılır.

"Canlı" əzələlər heç vaxt boş olmur. Onlar həmişə müəyyən qədər yığılmış halda – tonusda olur. Nəticədə orqanın forma və funksiyaları saxlanılır, onun normal qandövranı və digər fizioloji prosesləri təmin olunur. Buna görə də, uşaqlığın qalxmış və ya azalmış tonusu haqqında yalnız şərti danışmaq olar, yəni orqanizmin müəyyən vəziyyət və tələblərinə münasibətdə.

Həmçinin oxuyun: Qadın cinsiyyət sisteminin anatomiyası

Məsələn, miometriumun yığılma dərəcəsi qadınınm yaşından, müxtəlif xarici və daxili amillərdən asılıdır. Həyəcan, fiziki və seksual gərginlik zamanı qana katexolamin və digər bioloji aminlərin çoxlu miqdarda düşməsi nəticəsində, uşaqlığın fizioloji hipertonusu yarana bilər. Menstrual qanaxmadan əvvəl və sonra, uşaqlıq boşluğu qaşındıqdan sonra və həmçinin doğuş vaxtı uşaqlığın yığılması müdafiə xarakteri daşıyır, hansı ki, qanaxmanı dayandırır, uşağın doğulmasına səbəb olur və s.

Hamiləliyin əvvəllərində əzələ liflərinin yığılması az intensivlikdə olur, hansı ki, hamiləliyin və dölün qorunmasına yönəlmiş fizioloji reaksiyadır. Hamiləlik müddəti artdıqca, əsas da 11-12 həftədən sonra, yığılmaların sayı artır, 20 həftədən sonra isə, qarında qısamüddətli ağrı, diskomfort və uşaqlığın bərkimə hissi ilə müşayiət oluna bilər.

Başqa sözlə, hamiləlik zamanı uşaqlıq hərdənbir "tonusa" gəlir. Onun heç bir təhlükəsi yoxdur. Bu, uşaqlığın fizioloji aktivliyini, onun dölün hərəkətlərinə, qarına toxunmaya, həkim baxışlarına, gilələrin qıcıqlanmasına cavab reaksiyasıdır və uşağın və ananın həyatı üçün heç bir təhlükə törətmir.

Eyni zamanda, doğuş vaxtı miometriumun nisbi zəifliyi dölün doğuş yollarında uzun müddət qalmasına və asfiksiyasına, doğuşdan sonra isə – ciftin ayrılmasının ləngiməsinə və uşaqlıq qanaxmasına səbəb olur.

Həmçinin oxuyun: Doğuşun mərhələləri

Əzələ liflərinin gərginliyinin artması həm yayılmış (doğuş önü və doğuş vaxtı), həm də lokal xarakter daşıya bilər. Məsələn, uşaqlığın yüksək lokal "tonusu" ultrasəs müayinəsi zamanı müşahidə edilir. Bu, qarın nahiyəsində ultrasəs sensoru ilə manipulyasiya və ya vaginal USM zamanı uşaqlıq yolu və uşaqlıq boynu reseptorlarının qıcıqlanmasına olan, uşaqlığın təbii fizioloji reaksiyasıdır.

Xovların implantasiya zamanı endometriuma daxil olması, bu yerdə aseptik iltihabi reaksiya törədir və buraya qanla implantasiyaya kömək edən bioloji aktiv maddələr gətirilir. İltihab nəticəsində toxumaların məhdud ödemi və əzələ liflərinin lokal yığılması ola bilər, hansı ki, təcrübəsiz həkimlər ultrasəs müayinəsi zamanı arxa divarın lokal hipertonusu və düşük təhlükəsi kimi qiymətləndirir.

Bundan başqa, hamiləliyin erkən dövrlərində uşaqlığın hipertonusu diaqnozu, xarakterindən asılı olmayaraq, bir qayda olaraq, hamilə qadının bəzi subyektiv hisslərinin və ultrasəs müayinəsinin nəticələrinin səhv interpretasiya olunmasını və əzələ liflərində gedən dinamik proseslərin yanlış anlanıldığını göstərir.

Beləliklə, hamiləlik zamanı diaqnozun belə formalaşdırılması səhvdir və ümumiyyətlə o xəstəliklərin ümumi qəbul olunmuş Beynəlxalq təsnifatında yoxdur. 60% qadınlarda, hansı ki, bu diaqnoz qoyulmuşdur, müalicə yalnız 5%-inə tələb olunmuşdur. Deyilənləri nəzərə alsaq, söhbət yalnız fizioloji və ya patoloji hipertonusdan gedə bilər.

Bəs belə olduqda, patoloji vəziyyəti normadan necə ayırmalı?

Hamiləlik zamanı uşaqlıq tonusunun səbəbləri

Əzələlərin fizioloji yığılmaısının bəzi səbəbləri yuxarıda göstərilmişdir. Patoloji hipertonus nə ilə təhlükəlidir? Onun nəticəsində uşaqlıqdaxili təzyiq qalxır və ciftə nəzərən uşaqlıq divarı yerini dəyişir. Bu, öz növbəsində dölün qandövranının pozulmasına, onun həyat fəaliyyətinin pisləşməsinə, ölmüş hamiləliyə, ciftin qopmasına və ya hamiləliyin vaxtından əvvəl pozulmasına – spontan aborta və ya erkən doğuşa səbəb ola bilər.

Patoloji hipertonus bir çox səbəblərdən inkişaf edə bilər, hansı ki, əsasları aşağıdakılardı:

1. Hormonal çatmamazlıq və ya disbalans. Beləki, progestron təkcə endometriumu mayalanmış yumurtahüceyrəni implantasiya etməyə hazırlamır, eyni zamanda miometriumun tonusunu azaldaraq, hamiləliyin qorunmasına kömək edir, əsas da erkən dövrlərdə. Onun mütləq və nisbi çatmamazlığı hiperandrogeniya (androgenlərin artıq sintezi) və ya hiperprolaktinemiya (prolaktinin qanda səviyyəsinin yüksək olması) ilə müşayiət olunan endokrin sistemin müxtəlif xəstəlik və ya disfunksiyalarında rast gəlinir.
2. Qalxanvari vəzin disfunksiyası, şəkərli diabet.
3. Uşaqlığın anadangəlmə inkişaf qüsurları.
4. Miomalar, endometrioz, daxili cinsiyyət orqanlarının xroniki iltihabi prosesləri, istmiko-servikal çatmamazlıq.
5. Rezus-konflikt və autoimmun proseslər.
6. Kiçik çanaqda ağır bitişmə prosesi.
7. İri döl, çoxdöllü hamiləlik, çoxsululuq, hestoz, vegetativ sinir sisteminin disfunksiyası. Bu faktorların əsas neqativ rolu hamiləliyin gec mərhələlərində özünü göstərir.
8. Yarımçıq yuxu, uzunmüddətli psixoemosional gərginlik, stress vəziyyətləri, ağır fiziki gərginlik, siqaretçəkmə.
9. Orqanizmdə maqnezium defisiti. Maqnesium hüceyrə membranı səviyyəsində kalsiumun antaqonisti olub, əzələlərin boşalmasına və kalsiumun sümük toxumasında qalmasına kömək edib, osteoporuzun qarşısını alır. İkinci trimestrdə onun defisiti – dölün böyüməsi və qadın orqanzminin tələbinin artması, stress vəziyyətləri, çox tərləmə, qida maddələrində çatmamazlığı, bağırsaq funksiyalarının pozulması, alkoqollu içkilərin qəbul ilə əlaqədar ola bilər.
10. Yaşın 18-dən aşağı və ya 30-dan yuxarı olması, əsas da birinci hamiləlikdə.
11. Yüksək temperaturla müşayiət olunan kəskin infeksion xəstəliklər (qrip, kəskin respirator xəstəliklər, angina və s.) və xroniki iltihab ocaqları (xroniki tonzillit, rinosinusit, pielonefrit).

Hamiləlik zamanı uşaqlıq tonusunun artması özünü necə göstərir

Uşaqlığın yığılması bəzən qarında sancıyabənzər və bir neçə dəqiqə ərzində keçib gedən, zəif ağrılarla özünü göstərir.

Hamiləlik dövründən asılı olaraq uşaqlıq tonusunun əsas simptomları:

1-ci trimestr

Hamiləliyin birinci trimestrində uşaqlığın hipertonusu özünü qarnın aşağı nahiyələrində, qasıqdan yuxarı, bəzən oma və bel nahiyəsinə yayılan ağrılarla, qarnın yanlarında və bel nahisyəsində diskomfort hissilə, qarında bərklik hissi və cinsiyyət yollarından qeyri-adi (qan qarışıqlı) ifrazatla göstyərir. Subyektiv hisslər nisbətən uzun müddət qalır (bir neçə dəqiqədən çox).

2-ci trimestr

İkinci trimestrdə yuxarıda təsvir edilən ağrı və xoşagəlməz hisslər, əsas da bel nahiyəsində, normal vəziyyətdə də çox vaxt olduğu üçün, qadını narahat etmir və onu çaşdırır. Uşaqlığın yüksək tonusunda onlar daha intensiv və uzun müddətli xarakter daşıyır. Ən diqqətəlayiq əlamət, hansı ki, təcili ginekoloqa müraciət etməyi tələb edir, cinsiyyət yollarından qeyri-adi, əsas da qanlı ifrazatın gəlməsidir.

3-cü trimestr

Hamiləliyin uçuncu trimestrində qadın özü uşaqlığın hipertonusunu təyin edə bilmir, çünki bu dövrdə tez-tez sancıyabənzər uşaqlıq yığılmaları baş verir (yalançı sancılar). Onlar doğuşa hazırlıq (döl və qadın orqanizmi üçün) xarakteri daşıyır, amma, patoloji hipertonusdan davam müddətinə, qeyri-requlyarlığına, qarında, bel və omada güclü ağrıların və qanlı ifrazatın olmamasına görə fərqlənir.

Lokal hipertonusda – uşaqlığın arxa divarının tonusu aralıq nahiyəsində ağırlıq hissi, qəbizlik və ya ishal, tez-tez yalançı defekasiya aktına çağırış verə bilər. Amma əksər hallarda arxa divarın miometriumunun yüksək tonusu heç bir əlamət olmadan keçir.

Uşaqlığın ön divarının hipertonusunda əsas əlamətlərə qasıq nahiyələrində ağrılıq və təzyiq hissi, tez-tez sidiyəgetmə və yalançı sidik çağırışları kimi əlamətlər qoşula bilər.

Patoloji sindromun dəqiq diaqnozu ginekoloqun baxışı və ultrasəs müayinəsi əsasında qoyulur.

Patologiyanı pasient necə təyin edə bilər?

Hamiləliyin erkən mərhələlərində bu patologiyanın çox az rast gəlməsinə baxmayaraq, onun əlamətlərni bilməklə və sadə müayinə vasitəsilə bunu etmək çətin deyil. Bundan ötrü, hamilə arxasıüstə uzanmalı, ayaqlarını diz və çanaq oynaqlarında bükməklə qarın əzələlərini maksimal dərəcədə boşaltmalı, sonra incə hərəkətlərlə qarnın ön divarını əlləməlidir. Əgər onun bərk, "daş" kimi olması hissi edilərsə, bu, miometriumun tonusunun çox yüksək olması deməkdir.

Bundan başqa, gec – ikinci və üçüncü trimestrlərdə əlavə olaraq digər subyektiv hisslərə – dölün hərəkətlərinin artmasına və ya əksinə azalmasına, əvvəlki dövrlərdə müşahidə olunmayan diskomfort hissinə əsaslanmaq olar.

Uşaqlıq tonusunu necə azaltmalı

Stasionar şəraitində fiziki sakitlik, hətta yataq rejimi məsləhət görülür. Nisbətən yüngül hallarda, əgər mümkünsə, daxilə hormonal vasitələr (Düfaston, Utrojestan), spazmolitik preparatlar (No-şpa, Papaverin) və B6 vitamini, maqnezium preparatları — Panangin, əsas da "Maqne B6" təyin olunur.

Psixoloji sakitliyə yüngül sedativ vasitələrlə çatılır – bağayarpağı, yemişan, pişik otunun dəmləmələri istifadə olunur. Onların effekti olmadıqda Sibazon, Nozepam təyin olunur. Ağır hallarda vitaminlər, mikroelementlər, əsas da maqnezium (Maqnezium sulfat) və sedativ preparatlar venadaxili damcı üsulu ilə yeridilir. Lazım gəldikdə, daxilə kalsium kanalının blokatorları olan Korinfar və ya Nifedipin, həmçinin uşaqlıq tonusunu azaldan preparatlar – tokolitiklər (Ginipral) təyin olunur.

Ev şəraitində uşaqlığın tonusunu necə azaltmalı?

Patoloji simptomlar yarandıqda "təcili yardım" çağırmalı, o gələnə qədər isə, bütün əqli və fiziki gərginlikləri, hətta ən yüngülünü belə, azaltmalı, yatağa uzanmalı və bədənin bütün əzələlərini boşaltmağa çalışmalı. Həmçinin No-şpa, Papaverin və ya Drotaverin qəbul etmək, isti nanəli açıq çay içmək olar.

Necə uzanmalı?

Elə vəziyyət seçmək lazımdır ki, qarın boşluğunda təzyiq azalsın, məsələn, bir yanıüstə və ya diz-dirsək vəziyyətində.

Çox ağrı olmadıqda, uşaqlıq tonusunu azaltmaq üçün, bəzi məşqlər etmək olar. Bu məqsədlə, diz-dirsək vəziyyətində dərindən nəfəs alaraq, ehtiyatla başı qaldırıb, beli aşağı salmaq lazımdır. Bu vəziyyətdə 5 saniyə qaldıqdan sonra, nəfəs verməklə yavaşca baş və onurğanı əvvəlki vəziyyətinə qaytarmalı. Bu hərəkətləri sakit vəziyyətdə, gərginlik olmadan etmək lazımdır.

Daha bir məşq bir qədər sadədir — sadəcə olaraq yanıüstə uzanmalı, ayaqları bükməli və dərindən nəfəs almalı, amma çox intensiv yox, hamiləliyin erkən dövrlərində isə – arxasıüstə uzanıb ayaqları bükməli və çanağın altına balış qoymalı.

Hamilə qadının düzgün məlumatı olduqda və tibbi yardıma vaxtında müraciət etdikdə, adətən patoloji hipertonusu götürmək və hamiləliyi dölə təsir etmədən sona qədər çatdırmaq olur.