Endometrium – uşaqlığın damarlarla zəngin daxili qişasıdır. O, mayalanmış yumurtahüceyrənin uşaqlığa birləşməsinə cavabdehdir. Əgər hamiləlik baş verməzsə, endometriumun funksiyası mayalanmamış yumurtahüceyrəni orqanizmdən aybaşı qanı ilə birlikdə çıxartmaqdır. Selikli qişanın bütün patologiyaları (qalınlaşma və nazilmə) hamiləliyin sona qədər çatdırılmasına mane olur. Yumurtahüceyrənin uşaqlığa maneəsiz bitişməsinin baş verməsi üçün endometriumun qalınlığı minimum 0,7 sm olmalıdır.

Endometriumun nazik olması – reproduktiv yaşlı qadınlarda geniş rast gəlinən patologiyalardan biridir. Çox vaxt belə patologiya sonsuzluq verir.

Patologiyanın səbəbləri və əlamətləri

Selikli qişanın qalınlığı müxtəlif ola bilər və menstrual tsiklin günündən asılıdır. İlk günlər 0,5-0,9 sm-i keçmir, aybaşıdan bir neçə gün qabaq isə 1,3 sm-ə çatır. Əgər qalınlıq 0,5-sm-dən kiçikdirsə, buna endometriumun hipoplaziyası deyilir.

Endometrium niyə nazik olur?

Şəraityaradıcı faktorlara aiddir:

• hormonal balansın pozulması;
• endokrin xəstəliklər;
• uşaqlığın qan təchizatının pozulması;
• cinsiyyət orqanlarında xroniki iltihabi proseslər;
• polikistik yumurtalıqlar sindromu;
• uşaqlığın inkişaf etməməsi;
• təcili kontrasepsiya vasitələrindən (Postinor) tez-tez istifadə.

Həmçinin, uşaqlıqda aparılan cərrahi müdaxilələrin neqativ təsirini qeyd etmək lazımdır. Tibbi abort zamanı aparılan qaşınma xüsusən təhlükəlidir. Endometriumu nazik olan bəzi qadınlarda süd vəzlərinin inkişaf etməməsi, dar çanaq, boyun alçaq olması, menarxenin gec başlaması qeyd edilir.

Xəstəliyin spesifik əlamətləri olmadığı üçün, hamiləlik planlaşdırmayan qadınlar problem barədə xəbərləri olmaya bilər. Adətən endometriyanın hipoplaziyası diaqnozu sonsuzluğun səbəblərini araşdırarkən qoyulur.

Aybaşı qanaxmasının az olması, menstrual tsiklin pozulması endometriumun nazilməsindən xəbər verə bilər. Ağrılı aybaşı, çoxlu qan laxtası, menstrual tsiklin ortasında ifrazat da şübhələndirməlidir. Bəzən reproduktiv yaşda uşaqlıq qanaxması baş verə bilər. Sadalanan simptomlar ginekoloqa müraciət etmək üçün əsas olmalıdır.

Nazik endometrium fonunda hamiləlik ehtimalı

Əksər hallarda endometriumun nazilməsi hamiləlik planlaşdıran və ya uzun müddət sonsuzluqdan sonra təzə hamilə qalmış qadınları narahat edir. Endometrium nazik olduqda nə etməli və bu, dölün inkişafında özünü necə göstərir?

İlk növbədə qeyd edək ki, qadın təbii yolla hamilə qala bilmir, çünki, nazik endometrium mayalanmış döl yumurtasının uşaqlığa birləşməsinə mane olur.

Endometrium nazik olduqda hamilə qalmaq olarmı?

Elmə endometriumun qalınlığı hətta 4 mm olduqda belə hamiləliyin baş verməsi halları bəllidir. Amma, əgər hamiləlik baş tutmuşsa belə, onun erkən dövrlərdə pozulması, toksikoz, qanaxma, sonralar doğuş gücünün zəifliyi və digər fəsadların rastgəlmə riski artmış olur.

Mayalanma baş verdikdən sonra endometrium böyüməkdə davam edir. Birinci trimestrdə onun qalınlığı 2 sm və daha çox olur. Çox vaxt məhz onun qalınlaşması hesabına həkim USM-də hamiləlik diaqnozu qoyur, çünki, döl yumurtası bu dövrdə görsənməyə bilər. Hamiləliyin erkən mərhələlərində endometriumun nazik olması həkimlərdən yüksək diqqət və təxirəsalınmaz müalicə tələb edir, çünki, hər bir an açılış ola bilər.

Endometriumun nazikliyi fonunda süni mayalanma barədə ayrıca danışmaq lazımdır. Qeyd edim ki, belə patologiyada bu prosedur çox arzuolunmazdır, çünki, embrionun uşaqlıq divarına implantasiya etmək şansı çox azdır. Belə ki, endometriumun qalınlığının 0,7 sm-dən az olduqda hamilə qalmaq ehtimalı 15%-dən çox deyil. Buna görə də, pasientə proseduru dayandırmaq və müvafiq tədbirlər görmək məsləhət görülür.

Diaqnostika və müalicə

Ümumi simptomlarla tanış olduqdan sonra pasientə aşağıdakılar təyin olunur:

• kiçik çanaq orqanlarının USM-i – tsiklin müxtəlif fazalarında bir neçə dəfə aparılır;
• qanın və sidiyin ümumi analizi;
• hamiləliyin gedişində rolu olan hormonların qanda təyini;
• uşaqlıq toxumasından histoloji müayinə üçün materialın götürülməsi.

Müayinələrin nəticələri nəinki endometriumun nazilməsini təsdiqləyir, həm də onun səbəblərini aşkarlamağa kömək edir.

Nazik endometriumun müalicəsi onun səbəblərindən asılıdır. Əksər hallarda, bu, hormonal disbalansdır. Ona görə də, bu patologiyası olan hamilə qadınlara progestron tərkibli hormonal terapiya aparılmalıdır. Müalicə sxemi, dərmanların dozası, davam müddəti yalnız müalicə həkimi tərəfindən fərdi qaydada təyin olunur.

Əgər hipoplaziya cinsiyyət orqanlarının xroniki iltihabi proseslərilə əlaqədardırsa, dərman müalicəsi iltihab ocağının ləğvinə yönəlməlidir. Bəzi hallarda cərrahi müalicə göstərişdir. Yəni, əvvəlcə daxili qişa qaşınıb götürülür, sonra hormonal müalicə aparılır. Bu üsullar selikli qişanın təzələnməsinə və qalınlığının normallaşmasına gətirir.

Qandövranının pozulması zamanı müalicə konservativ metodlarla aparılır: masaj, fizioterapiya, hirudoterapiya, akupunktura, müalicəvi gimnastika.

Dərman müalicəsi

Hamiləliyin normal keçməsi üçün nazik endometrium qalınlaşmalıdır. Pasientə hormonların səviyyəsini normallaşdıran kombinəolunmuş oral kontraseptivlər, estradiol və progestron tərkibli (Düfaston, Utrojestan) dərman preparatları ilə müalicə kursu təyin olunur.

• Düfaston

Bu preparatın süni sintez olunmasına baxmayaraq, progestrona xas bütün vəzifələrin öhdəsindən uğurla gəlir. O, uşaqlığı gələcək hamiləliyə hazırlayır, əzələ tonusunu götürür, epitelin qopmasının qarşısını alır. Preparatın adi qəbul sxemi – tsiklin 11-ci günündən 25-ci gününədəkdir, amma, bunu özbaşına etmək olmaz. Qəbul yalnız həkimin məsləhətilə həyata keçirilməlidir.

• Aktovegin

Aktovegin cinsiyyət orqanları nahiyəsində qandövranını maksimal dərəcədə yaxşılaşdırmaq üçün nəzərdə tutulub. Qandövranının güclənməsi hipoplaziyanın öhdəsindən gəlmək üçün vacibdir. Standart istifadə sxeminə görə 1-2 tabletdən gündə 3 dəfə qəbul olunmalıdır. Adətən müalicə kursu 4-6 həftə davam edir və həkim tərəfindən təyin olunur. Preparat hamiləlik vaxtı 16 həftədən başlamaqla qəbul edilə bilər.

• Qormel

Bu vasitə homeopatik preparatlara aiddir. O, estrogenlərin sintezini aktivləşdirir. Onun tərkibində təbii komponentlər və spirt var. Preparatın qəbul sxemi belədir: 10 damcını yarım stəkan suya qatıb gündə üç dəfə, yeməkdən qabaq içirlər. Müalicə müddəti alınan nəticələrdən asılı olaraq, bir aydan üç aya qədər çəkə bilər.

Preparatın tərkibində spirt olduğu üçün, hamiləlik vaxtı onu qəbul etmək olmaz. Əksgöstərişlərə baş beynin xəstəlik və travmaları, böyrək çatmamazlığı aiddir. Preparatın qəbulu hamiləliyin aktiv planlaşdırılması mərhələsinə qədər bitməlidir.

Nazik endometrium fonunda ovulyasiyanın stimulyasiyası həkimin təyinatı və ciddi nəzarəti altında aparılmalıdır. Klostilbegit preparatının istifadəsi endometriumu daha da nazildəcək, buna görə də, onun qəbulu adətən estrogen tərkibli Proginova preparatı ilə eyni vaxtda aparılmalıdır.

Fizioterapiya

Nazik endometrium zamanı göstəriş olan fizioprosedurlar bir sıra üstünlüklərə malikdir. Onların müalicəvi təsiri yumşaqdır, yanaşı effektlər vermir, dərman asılılığı yoxdur. Fizioterapiyanı adətən kompleks müalicədə təyin edirlər.

Bu məqsədlə maqnit, ultrasəs, ultrabənövşəyi şüa, masaj, palçıq vannaları istifadə edilir. Müalicə üçün ən yaxşı dövr – menstruasiya qurtardıqdan sonrakı ilk günlərdir. Fizioprosedurların effektini düzgün qidalanma, təmiz havada gəzmə, müalicəvi gimnastika ilə müntəzəm məşğul olmaqla artırmaq olar.

Xalq təbabəti vasitələrilə müalicə

Dərman müalicəsindən başqa, endometriumu xalq təbabəti vasitələri ilə də qalınlaşdırmaq olar.

1. Şalfey (Ada çayı) dəmləməsi. Xırdalanmış bitkinin bir çay qaşığına 200 ml qaynamış su əlavə edib bir neçə saat ərzində dəmləyirlər. Alınmış məhlulu dörd ay ərzində menstrual tsiklin birinci yarısında qəbul edirlər.
2. Qadınotu (Боровая матка) dəmləməsi. Bitkinin 2-3 çay qaşığına və ya aptekdən alınmış hazır paketlərinə, bir stəkan qaynamış su əlavə edib 15 dəqiqə ərzində dəmlədikdən sonra hər gün qəbul edirlər.
3. Ananas və boranı, əgər onlara allergiya yoxdursa qeyri-məhdud miqdarda yemək olar. Həmçinin, ananas və boranının şirəsini də istifadə etmək olar.
4. Moruq yarpağı çayı. Hazırlanmış yarpaqlara qaynamış su əlavə edib gün ərzində bir neçə dəfə az-az içmək olar.
5. Nanə, çobanyastığı, gicitkən və digər bitkilərdən hazırlanan qarışığın dəmlənməsi. Qarışığa 1 l qaynamış su əlavə edilir, bir saat ərzində dəmlənir və sutkada 3-4 dəfə yeməkdən yarım saat əvvəl qəbul edilir.

Xalq təbabəti vasitələrindən müntəzəm istifadə artıq bir neçə aydan sonra müsbət nəticə verir. Lakin, bütün xalq təbabəti vasitələri dərman müalicəsilə möhkəmləndirliməli və müalicə həkimi ilə razılaşdırılmalıdır. Qeyd etmək lazımdır ki, bəzi otlar pasientdə başqa xəstəliklər olduqda, əksgöstəriş ola bilər.

Qida rasionu

Uğurlu müalicənin əsasında – düzgün qidalanma durur. Qidada mütləq A və E vitaminləri və həmçinin yüksək miqdarda salisilatlar olmalıdır. Rasiona yağlı balıq, tərəvəzlər (pomidor, şirin bibər, xiyar, kələm, lobya), meyvələr (üzüm, alma, qarağat, moruq), quru meyvələr, bal, qırmızı çaxır əlavə edilməlidir.

Paprika, timin, xardal, karri kimi ədviyyatlar xeyirlidir. Eyni zamanda qadın yağlı və şirin qidaları, həmçinin fastfudu, tünd çay və kofeni məhdudlaşdırmalıdır.

Endometriumu qalınlaşdırmaq üçün aktiv həyat tərzi sürmək böyük rol oynayır. İdman və rəqslə məşğul olmaq, hovuza getmək xeyirlidir. Bu, qandövranını aktivləşdirir, hansı ki, endometriumun vəziyyətinə müsbət təsir gösətrir.