Hər gün 9:00-dan 16:00-dək
Bazar günü işləmirik

Bizim məsləhətlərlə

Sağlam olun

Doğuşun gecikməsi: səbəbləri və təhlükəsi

FOTO: FOTO: Doğuşun gecikməsi: səbəbləri və təhlükəsi FOTO: FOTO: Doğuşun gecikməsi: səbəbləri və təhlükəsi

Hər bir hamilə qadının arzusu hamiləliyini sona qədər başa çatdırıb dünyaya sağlam körpə gətirməkdir. Uşağın yarımçıq doğulmasının mənfi nəticələri hamıya yaxşı məlumdur. Hamiləliyin 40-42 həftəsindən sonra baş verən gecikmiş doğuşlar isə nadir hallarda rast gəlinir. Lakin, o da uşaq üçün təhlükəlidir.

Hamiləlik nə vaxt gecikmiş hesab olunur?

Normada hamiləlik 40 həftə və ya 280 gün çəkir. Lakin, bu göstərici dəqiq deyil və hətta bir qadının müxtəlif hamiləliklərində belə fərqli ola bilər. Bəzi hamilələrdə doğuş 36-38 həftədə baş verir, amma, uşaq tam yetişmiş olur. Əksinə də ola bilər: doğuş 40-42-ci həftələrdə baş verir, amma, uşaqda yenə də patoloji əlamətlər olmur.

Doğuşu normada nə vaxt başlamalıdır?

Əgər 40 həftədən sonra doğuş başlamazsa, patoloji hallar təqvimə görə deyil, cift və dölün vəziyyətinə əsasən diaqnostika olunur.

Həqiqi (bioloji) gecikmə o halda təyin olunur ki, hamiləlik müddəti 42 həftəni keçmiş olsun. 40 həftədən 42 həftəyə qədər söhbət yalnız «gecikməyə meyllilikdən» gedir. Bu dövrdə olan doğuşlar vaxtında hesab edilir, bəzən 40+ termini istifadə edilir. Bu zaman əsas rolu hamiləlik müddəti deyil, cift və dölün vəziyyəti oynayır. Bəzən ciftin «qocalmasını» daha erkən dövrlərdə (27-32 həftələrdə) aşkar edirlər. Belə hallarda söhbət fetoplasentar çatmamazlıqdan gedir.

Doğuşun təxmini vaxtı son menstruasiyanın ilk günündən hesablanır. Əlavə oriyentir kimi uşağın hərəkətləri götürülür. Menstrual tsiklin davam müddətini nəzərə almaq da lazımdır. Beləki, əgər tsiklin davam müddəti 28 günü keçərsə, doğuşun 40 həftədən sonra baş verə biləcəyi ehtimalı artır.

Menstrual tsikli 28 gündən az olan qadınlarda doğuş 36-38-ci həftələr arasında baş verə bilər. Eyni zamanda nəzərə almaq lazımdır ki, menstrual tsikl requlyar olmayanda, hesablamalarda səhv də ola bilər.

Hamiləliyin gecikməsinin səbəbləri

40-42 həftədən sonra baş verən doğuşlar 8% halda rast gəlinərək, yenidoğulmuşların xəstələnmə göstəricisini 29%-ə qədər artırır. Doğuşu gecikdirən çoxsaylı amillər vardır. Onun əsas səbəbi – hormonal disbalansdır, hansı ki, doğuş fəaliyyətinə cavabdeh olan hormonların aktivliyinin azalması ilə özünü göstərir.

Bəzi digər faktorlar da var ki, hamiləliyin gedişinə neqativ təsir edir:

  • cinsiyyət orqanlarının funksional pozğunluqları (gec menarxe, qeyri-requlyar menstrual tsikl, cinsi infantilizm);
  • keçirilmiş infeksion xəstəliklər;
  • uşaqlıqda şişlərin (mioma, polip) olması;
  • endokrin sistemin xəstəlikləri (qalxanvari vəzin patologiyaları, şəkərli diabet, piylənmə);
  • cinsiyyət orqanlarında iltihabi proseslər;
  • yumurtalıqların fəaliyyətinin pozulması;
  • gecikmiş toksikoz;
  • əvvəllər keçirilmiş çoxsaylı abortlar;
  • ilk hamiləliyin 35 yaşından sonra olması;
  • iri döl və ya çanaq gəlişi;
  • irsi faktor.

Doğuşun gecikmə səbəbi dölün inkişaf patologiyası ola bilər. Beləki, 40 həftədən sonra doğulmuş uşaqlarda tez-tez mərkəzi sinir sistemi xəstəlikləri (hidrosefaliya, mikrosefaliya), genetik xəstəliklər (Daun sindromu), böyrək və böyrəküstü vəz patologiyaları aşkar olunur.

Əsas provokasiyaedici amillərdən biri zəif fiziki aktivlikdir. İlk növbədə bu o hamilələrə aiddir ki, açılış təhlükəsi səbəbindən məcburən ciddi yataq rejiminə əməl etməli olurlar. Psixoloji amillər də inkar edilmir. Psixi vəziyyəti stabil olmayan, depressiya və panik ataklara meylli olan, narahatçılıq və nevrozdan əziyyət çəkən qadınlarda doğuş fəaliyyəti qorxu səbəbindən şüuraltı səviyyədə bloklana bilər.

Doğuşun gecikməsinin əlamətləri

FOTO: Doğuşun gecikmə əlamətləri

Təbiət ana bətnində uşağın inkişafı və təhlükəsizliyi üçün ideal şərait yaratmışdır. Lakin, hamiləlik dövrü sona yaxınlaşdıqca dölyanı mayenin miqdarı azalır, hansı ki, uşağın inkişafına mane olur.

Gecikmiş hamiləlik aşağıdakı əlamətlərlə özünü göstərir:

  • qarnın həcminin 5-10 cm azalması;
  • bədən çəkisinin 1 kg-dan çox azalması;
  • qarnın dəri örtüyünün elastikliyinin azalması;
  • uşaqlığın hipertonusu, çanaq dibinin hündürlüyünün artması;
  • döldə oksigen aclığı – ürəkdöyüntüsünün ləngiməsi və ya tezləşməsi, tərpənişlərin azalması, kəllə sümüklərinin bərkiməsi, əmgəklərin kiçilməsi;
  • uşaqlıq boynunun yetişməməsi;
  • ciftin nazilməsi – damarların sklerozu, xorion xovlarının deformasiyası;
  • döşlərin gilələrindən süd gəlməsi.

Sadalanan əlamətlərin olması hamiləliyin və ya doğuşun gecikməsinə diaqnoz qoymağa və ananın bu vəziyyətini patoloji və təhlükəli hesab etməyə əsas verir. Adətən belə simptomlar doğuş 10 gündən çox gecikdikdə müşahidə olunur.

Doğuşun gecikməsi nə ilə təhlükəlidir?

Yaranmış fəsadların əsas səbəblərindən biri – dölyanı mayenin azalmasıdır. O, doğuş fəaliyyətinin zəifləməsinə gətirir. Doğuş zamanı suyun vaxtından əvvəl getməsi, ciftin qopması, müxtəlif intensivlikli qanaxmalar ola bilər.

Ciftin qocalması ona gətirir ki, döl onun inkişafı üçün lazım olan maddələri tam ala bilmir. Belə vəziyyət eyni zamanda hipoksiyaya gətirir. Doğuş zamanı asfiksiya (boğulma) və müxtəlif zədələrin (kəllədaxili qansızma, ətraflarda sınıqlar) riski artır. Oksigenin lazımi miqdarda daxil olmaması dölün bronx-ağciyər sistemini zədələyir və nevroloji xarakterli pozğunluqlar törədir.

Gec doğulan uşaqlar yüksək oyanıqlıqdan əziyyət çəkir, pis yatır, dayanmadan ağlayır, tez-tez qaytarır və pis çəki yığır. Sonralar onlarda fiziki və psixi inkişafdan geriqalma aşkar olunur, epilepsiya, vitamin defisiti və hiperaktivlik kimi problemlər əmələ gəlir.

Mekoniumun aspirasiyası

İlk nəcisin bronx sisteminə düşməsi nəticəsində ağciyərlər ağır zədələnir. Yenidoğulmuşda tənəffüs problemləri, xırıltı, döş qəfəsinin deformasiyası, narahatçılıq yaranır. Təcili olaraq möhtəviyyatı uşağın ağzından və burnundan xüsusi cihazın köməyilə sovurub çıxarmaq lazımdır. Sonralar astmanın inkişaf riski çoxdur.

Sarılıq

Qanda bilirubinin həddən artıq olması dəri və selikli qişaların, həmçinin, gözün ağlı qişasının saralması ilə özünü göstərir. Sarılıq yenidoğulmuşların əksəriyyəti üçün xarakterdir, amma, belə vəziyyət normada 5-7 gündən sonra keçib gedir və müalicə tələb etmir. Gec doğulmuş uşaqlarda fizioloji sarılıq patolojiyə keçir. Onlara daimi sahə pediatrı və uşaq nevroloqunda müşahidədə qalmaq tələb olunur.

Doğuş travması

40 həftədən sonra doğulmuş uşaqlarda yumşaq toxumaların, sümük və oynaqların, daxili orqanların, mərkəzi sinir sisteminin yüksək zədələnmə ehtimalı var. Ən ağır travmalardan biri baş beynin zədələnməsidir. Nəticə olaraq udma və əmmə refleksləri sönür, bədənin termorequlyasiya sistemi pozulur, tez-tez qusma, qıcolma, ətrafların titrəməsi qeyd olunur. Yüksək oyanıqlıq, daimi ağlama xarakterdir. Sonralar uşaqda nevrotik vəziyyət, əqli inkişafdan geriləmə, qıcolma tutmaları, autizm inkişaf edə bilər.

Ana və uşaq üçün xüsusi təhlükə – gecikmiş hamiləliyin uşaqlıqda çapıq ilə eyni vaxtda (əvvəlki keysəriyyə əməliyyatından sonra yaranan) rast gəlinməsidir. Bu halda bir sıra təhlükələr yarana bilər: dölyanı mayenin vaxtında axmaması, doğuş fəaliyyətinin zəifliyi, uşaqlığın cırılma təhlükəsi, doğuşdan sonra qanaxma, dölün asfiksiyası.

Qeyd etmək lazımdır ki, gecikmə müddəti nə qədər çox olarsa, yenidoğulmuşun ölmə riski də bir o qədər yüksək olar. Ağır gecikmələrdə (44 həftədən sonra) ölüm göstəricisi hətta 7%-ə qədər çatır.

Gec doğulmuş uşaq necə olur?

Gec doğulmuş uşaqlar üçün aşağıdakı əlamətlər xarakterdi:

  • büzüşmüş dəri, dərialtı piy toxumasının zəif olması;
  • uzun saçlar və dırnaqlar;
  • sümüklərin sıxlığının yüksək olması, əmgəklərin bağlanması;
  • hündür boy (55-56 cm), iri başın olması.

Xarici görünüş gecikmə dərəcəsindən asılı olaraq dəyişə bilər. Patologiyanın üç dərəcəsi ayırd edilir:

  • 1-ci dərəcədə (doğuş 41-ci həftədə) uşağın vəziyyəti ümumən qənaətbəxş olur, yüksək ürəkdöyüntüsü, dəri quruluğu, hiperaktivlik qeyd olunur. Uşağın boyu normanı 1-2 cm keçir.
  • 2-ci dərəcə (doğuş 42-43-cü həftələrdə). Adətən tənəffüs və sinir sistemlərinin fəaliyyətində pozğunluqlar yaranır, hansı ki, özünü qıcolmaya keçən çətinləşmiş tənəffüs hərəkətləri ilə büruzə verir. Uşaqda gecikmənin bütün əlamətləri aydın görünür, boyun hündürlüyü normanı 2-3 cm keçir.
  • 3-cü dərəcəli gecikmə (44 həftədən sonra doğulanlarda müşahidə olunur). Uşaqda gecikmənin bütün əlamətləri aydın görünür. Bu halda uşağın ölüm ehtimalı yüksəkdir.

Diaqnostika

FOTO: Gecikmiş doğuşun diaqnostikası

Əksər hallarda gecikmənin təsdiqi üçün hamiləlik müddətinin dəqiq təyin edilməsi kifayət edir. Sonuncu menstruasiya vaxtı və menstrual tsiklin davam müddətindən əlavə uşaqlığın ölçülərinə, hormonal və ultrasəs müayinələrin nəticələrinə diqqət yetirilir.

Doğuş tarixinin asan təyin edilməsi üçün bizim saytda xüsusi kalkulyator yerləşdirilib.

Əslində gecikmənin diaqnostikası onu təsdiq etmək üçün deyil, döl və ciftin vəziyyətini qiymətləndirmək üçün vacibdir. Bundan ötrü mamalıq və vaginal müayinə aparılır. Qarnın həcmi ölçülür, çəki artımı izlənilir, dölün hərəkətləri qiymətləndirilir. Sonuncu vacibdir, çünki, dölyanı maye az olduqda uşağın hərəkətləri azalır. Vaginal müayinədə uşaqlıq boynunun yetişməsi, uşağın kəllə sümüklərinin bərklik dərəcəsi təyin olunur.

Müasir təbabətdə aşağıdakı instrumental diaqnostika üsulları tətbiq edilir:

  1. Uşaqlıq və cift damarlarında qandövranının doppleroqrafik müayinəsi – ciftin fəaliyyətindəki pozğunluqları aşkar etməyə imkan verir.
  2. Kardiotokoqrafiya – uşaqlığın yığılmasını və uşağın ürəkdöyüntülərini izləməyə kömək edən müayinə üsuludur.
  3. Amniosentez – bu müayinə zamanı alınan amniotik mayenin analizi onda uşağın həyat fəaliyyəti üçün zərərli olan maddələri (mekonium, zülal) aşkar etməyə imkan verir. Mayenin yaşıla çalması onda mekonium olmasını göstərir və dolayısı ilə dölün hipoksiyasını təsdiqləyir.

Doğuşun aparılma taktikası

Əgər doğuş gecikirsə nə etməli? Hamiləliyin təqibi dövründə əvvəllər hamiləliyi gecikmiş qadınları risk qrupuna daxil edir və 40-41-ci həftədə doğum evinə hospitalizasiya edirlər.

Aşağıda göstərilmiş bəzi hallarda keysəriyyə əməliyyatı göstərişdir:

  • uşaqlıq boynu yetişmədikdə;
  • dölün çanaq gəlişində;
  • əvvəlki doğuşlar uşağın ölümü ilə nəticələnmiş olduqda;
  • dar çanaqda;
  • hamilənin yaşı 30-dan çox olduqda və uzun müddət sonsuzluqdan əziyyət çəkdikdə;
  • plasentar çatmamazlıqda;
  • uşaqlıqda çapıq olduqda;
  • göbək ciyəsi uşağın boynuna dolandıqda.

Keysəriyyə əməliyyatı həmçinin döl iri olduqda təyin olunur, hansı ki, gecikmiş hamiləlikdə çox rast gəlinir. Təbii yolla keçən doğuşlar ana və uşağın travma alması ilə təhlükəlidir.

Keysəriyyə əməliyyatına göstəriş olmadıqda və döldə doğuşun gecikmə əlamətləri yaranarsa – süni doğuşa gedilir. Doğuşdan əvvəl cift qandövranını yaxşılaşdıran, uşaqlıq boynunu doğuşa hazırlayan, uşaqlığın yığılma qabiliyyətini stimulyasiya edən tədbirlər görülür.

Uşaqlıq və cift damarlarında qandövranını yaxşılaşdıran preparatlar təyin olunur. Bunlara Aktovegin, Kavinton, Pirasetam aiddir. Həmçinin, fizioterapevtik prosedurlar göstərişdir: uşaqlığın masajı, akupunktura və s.

Uşaqlıq boynunu doğuşa hazırlamaq vacib şərtdir. Onun yumşalması və açılması üçün prostaqlandinlər istifadə edilir. Onları gel və vaginal tablet şəklində buraxırlar. Əlavə olaraq prostaqlandinlərin təbii istehsalını artıran preparatlar (Retinol, Essensiale-forte) təyin olunur.

Mifepristonun qəbulu

FOTO: Doğuşu stimulyasiya etmək üçün Mifepriston istifadə edilir

Bu preparat ilk növbədə təcili kontrasepsiya və hamiləliyin erkən dövrlərində (6 həftəyə qədər) dərmanla uşaq salmaq üçün istifadə olunur. O, orqanizmə daxil olaraq progesteronun təsirini bloklayır. Preparat tablet formasında buraxılır. Bu preparat normal doğuşu 38 həftədən sonra stimulyasiya etmək üçün də tətbiq edilir.

Mifepriston progesteronun konsentrasiyasını azaldır və uşaqlığın yığılma qabiliyyətini arıtraraq doğuş fəaliyyətini stimulyasiya edir. Qeyd edim ki, bu preparatın ağır fəsadlarının olmasını nəzərə alaraq, yalnız tibb müəssisəsində qəbul edilməlidir!

Gecikmiş doğuşda Mifepriston yalnız o halda tətbiq edilir ki, təbii doğuşa əksgöstərişlər olmasın. Preparatın tətbiqinə qərar hamiləyə bir neçə mütəxəssis baxdıqdan sonra verilir.

Doğuş zamanı dölün ürək fəaliyyətinə nəzarət edilir və bətndaxili hipoksiyanın qarşısının alınmasına yönəlmiş profilaktik tədbirlər aparılır.

Profilaktika

Hamiləliyin gecikməsinin qarşısının alınmasına yönəlmiş xüsusi profilaktik tədbirlər yoxdur. Lakin, əgər qadının yaxın qohumlarında və ya özünün əvvəlki doğuşlarında gecikmiş doğuş olarsa, uşaqda patologiyaların yaranmasının qarşısını almaq üçün tədbirlər görmək lazımdır.

Bu tədbirlərə aiddir:

  • endokrin və iltihabi xəstəliklər vaxtında aşkar edilib müalicə olunmalıdır;
  • hamiləliyin planlaşdırılmasına məsuliyyətlə yanaşmalı, abortlar istisna edilməlidir;
  • ilk uşaq 35 yaşa qədər doğulmalıdır;
  • erkən dövrlərdən (12 həftədən gec olmayaraq) qadın məsləhətxanasında qeydiyyata düşülməlidir;
  • zərərli vərdişlərdən uzaq durulmalıdır;
  • meyvə-tərəvəz, südturşusu məhsulları ilə zəngin qida yeyilməli, menyudan yağlı, acı, həmçinin fastfud məhsulları çıxarılmalıdır;
  • menstrual tsiklin gedişinə dəqiq nəzarət etməklə doğuş tarixi düzgün təyin edilməlidir;
  • müntəzəm əsasda həkimə getməli, onun bütün məsləhət və təyinatlarına əməl edilməlidir.

Həmçinin oxuyun:

 

Ginekoloqa sual ver

Bizim qiymətlərimiz

Hamiləliyin hesablanması

Cinsin hesablanması

Populyar məqalələr

14 avqust 2024
Slinq əməliyyatları — kiçik cərrahi müdaxilə olub, qadınlarda sidikqaçırmanın müxtəlif növlərinin mü...
202 Baxış

Konsultasiya üçün
qəbula yazılın

*Adınızı və telefon nömrənizi mütləq yazın

Qəbula yazıl

Əməliyyat uğurla başa çatdı. 20 dəqiqə müddətində sizinlə əlaqə saxlayacağıq.

Diqqət!

Saytda verilən məlumatlar yalnız informasion xarakter daşıyır. Özbaşına müalicə sizin sağlamlığınıza ziyan vura bilər! Hər bir məsələ barəsində öz müalicə həkiminizlə əlaqə saxlayın.